آموزه های مهدوی در اندیشه حضرت امام خمینی(ره)

اندیشه حضرت امام خمینی ^(ره) پیوند دهنده میان آموزه‌های مهدوی وانقلاب اسلامی ایران است. تأمل در مواضع گفتاری و رفتاری حکیمانه حضرت امام ^(ره) نشان می‌دهد نظام جمهوری اسلامی به منظور عینیت بخشیدن به اسلام ناب محمدی ^(ص) در عرصه سیاست ملی و بین المللی برقرار شده است. از این رو رهبر کبیر انقلاب اسلامی ^(ره)، افزون بر نجات ملت ایران از سلطه طاغوت و استکبار جهانی؛ به دنبال تحقق ارزش‌های معنوی و اخلاقی و اجتماعی اسلام در جامعه بوده است؛ بر همین اساس رهایی ملت ایران از بند طاغوت، در بستر آموزه‌های اسلام شکل گرفته است و در همین راستا اهدافی همچون آزادی، استقلال و جمهوری اسلامی اصولی است که دین مبین اسلام در تکریم ارزشهای انسان‌ها و امت‌های مسلمان مورد توجه قرار داده است. در اندیشه حضرت امام ^(ره) تلاش در جهت شعارهای بنیادی ملت ایران یعنی " استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی" در ردیف تکالیف دینی سیاسی قرار گرفته است و از پیوند منطقی آن با سرنوشت مستضعفان و حاکمیت امام مهدی ^{علیه السلام} حکایت دارد. بر همین مبنا ایشان قدرت جمهوری اسلامی را در راستای گفتمان آرمان گرا- واقع بین "خدمت به اسلام از طریق ایران" و نجات بخشی محرومین و مستضعفین جهان مورد ارزیابی قرار می‌دهند:

" این کشوری که کشور ائمه هدی و کشور صاحب الزمان ^{سلام الله علیه} است کشوری باشد که تا ظهور موعود ایشان به استقلال خودش ادامه بدهد; قدرت خودش را در خدمت آن بزرگوار قرار بدهد که عالم را ان شا الله به عدل و داد بکشد. " (صحیفه امام (ره)، ج ۱۴، ص ۳۰۹)

مفهوم شناسی مبسوط این بحث که در سومین نشست تخصصی همایش ملی " فرهنگ دفاعی-امنیتی براساس آموزه های مهدوی" با عنوان " انقلاب اسلامی زمینه ساز جامعه جهانی مهدوی" طرح بحث و مورد شرح قرار گرفت؛ حاوی این نکته اساسی است که حضرت امام خمینی ^(ره) با فهم دقیق از ابعاد، اهداف و اصول اسلام ناب با تمرکز بر آینده مبتنی بر آموزه‌های مهدوی اهداف، سیاست‌ها و راهبردهای انقلاب اسلامی را ترسیم و دنبال می‌کردند.خداگرایی، یکتاپرستی، عدالت گستری، فراهم شدن زمینه‌های لازم برای تحقق حقوق مشترک انسان‌ها، شکل گیری جامعه واحد حقیقی، رهبری واحد برگزیده الهی، توسعه علوم و تحقیقات و همگرایی جهانی در محور این آموزه‌ها قرار دارد و "ولایت فقیه " نمادی از آموزه‌های دینی و فرهنگ مهدوی و رکن رکین نظام برآمده از انقلاب اسلامی است.(فرزندی :۱۳۹۷) حضرت امام خمینی ^(ره) حضرت مهدی ^(عج) را "ذخیره الهی برای تحقق عدالت در گستره عالم" برشمرده‌اند:

«در زمان ظهور مهدی موعود ^{(سلام الله علیه)} که خداوند ذخیره کرده است او را از باب اینکه هیچکس در اولین و آخرین، این قدرت برایش نبوده است و فقط برای حضرت مهدی موعود بوده است که تمام عالم را، عدالت را در تمام عالم گسترش بدهد و آن چیزی که انبیا موفق نشدند به آن با اینکه برای آن خدمت آمده بودند، خدای تبارک و تعالی ایشان را ذخیره کرده است که همان معنایی که همه انبیا آرزو داشتند، لکن موانع اسباب این شد که نتوانستند اجرا بکنند و همه اولیا آرزو داشتند و موفق نشدند که اجرا بکنند، به دست این بزرگوار اجرا بشود.» (صحیفه امام؛ ج ۱۲، ص ۴۸۱)

از مهم‌ترین فرازهای بیانات حضرت امام خمینی ^(ره) درباره حضرت مهدی ^(عج) به این حقیقت اشاره شده است که در دیدگاه ایشان حضرت مهدی ^{علیه‌السّلام} از خاندان پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و وارث علم و رسالت، ذخیره الهی و ظاهر کننده تمام شریعت خداوند، مکمل دین پیامبران ابراهیمی و منجی امت‌های آخرالزمان است.(منبع) از منظر حضرت امام خمینی ^(ره) هرچند اعتقاد به ظهور مهدی ^{عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف} در معارف شیعی نمود ویژه‌ای یافته، اما این مسئله، مسئله‌ای اسلامی است و شیعه به آن اختصاص ندارد. همچنین از نظر امام خمینی ^(ره) ولایت و امامت اوصیای معصوم ^{علیه‌السّلام} با ییشوایی ایشان به خاتمیت می‌رسد و انتظار در نگاه ایشان " تکلیفی اعتقادی و اجتماعی" معرفی می‌شود.(هدایتی ،۱۳۸۷:۵۵)

همخوانی قیام امام حسین ^{علیه السلام} و حضرت مهدی ^{علیه السلام}

حضرت امام خمینی ^(ره) هدف نهایی قیام‌های امام حسین ^{علیه السلام} و امام مهدی ^{علیه السلام} را اقامه عدل که هدف بنیادی پیامبران ابراهیمی است بر می‌شمارد. ایشان قیام‌های عدالت طلبانه و عدالت گستر ائمه معصومین مانند حضرت امام حسین ^(ع) و حضرت مهدی ^(عج) را دارای ترادف معنایی و همخوانی می‌دانند.ایشان برآن هستند:

" این دو بزرگوار که هر دو… برای اقامه عدل هستند. سید الشهدا ^{سلام الله علیه} که همه عمرش را و همه زندگی اش را برای رفع منکر و جلوگیری از حکومت ظلم … صرف این کرد که… معروف در کار باشد منکرات از بین بروند. حضرت صاحب ^{سلام الله علیه و ارواحنا فدا} هم که تشریف می‌آورند برای همین معناست … آن‌هایی که خیال می‌کنند که حضرت سید الشهدا برای حکومت نیامده خیر; اینها برای حکومت آمدند برای اینکه باید حکومت دست مثل سیدالشهدا باشد مثل کسانی که شیعه سید الشهدا هستند باشد; اصل قیام انبیا از اول تا آخر این بوده است." (صحیفه نور، ج ۲۰، ص ۱۸۹)

انقلاب اسلامی؛ بسترساز عدل حضرت مهدی ^{علیه السلام}

بنیانگذار جمهوری اسلامی از آغاز قیام نهضت اسلامی، نظام سیاسی مطلوب خود را مبتنی بر آموزه‌های مهدوی دنبال می‌کردند؛ به گونه‌ای که باید گفت اسلامیت جمهوری اسلامی از نگاه امام خمینی ^(ره) چیزی جز اجرای احکام و حدود الهی اسلام و قران کریم. زمینه سازی برای حاکمیت عدالت گستر جهانی نبوده است.

ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت

حضرت امام ^(ره) در دوران غیبت و ظهور ولی عصر (عج) دو رسالت اجتماعی را ضروری و ممکن می‌داند؛ هر چند که هر کدام گستره و ابعاد ویژه خود را خواهند داشت:

• گسترش عدالت در دنیا یا آکنده سازی جهان از خیر و عدل.
• پیشگیری از ستم پیشگی حاکمان خود کامه.

چون نمی‌توانیم … ایشان باید بیایند. الان عالم پر از ظلم است… ما بتوانیم جلوی ظلم را بگیریم باید بگیریم; تکلیفمان است. (بیانات: ۲۹ اسفند ۱۳۶۷)

رهبر کبیر انقلاب اسلامی (ره) در مورد تشکیل حکومت یا تأسیس نظام مبتنی بر دین و احکام آن از مهدویت و انتظار مومنانه بهره می‌گیرد؛ از همین رو امام خمینی به تکلیف ایمانی عالمان و مسلمانان در فراهم سازی زمینه ظهور حضرت اشاره می‌کند که در دوران کنونی در نظام جمهوری اسلامی به چشم می‌خورد. ایشان عقیده برخی به بطلان حکومت دینی پیش از ظهور را در مغایرت با اسلام و قرآن و عقل دانسته است و وظیفه منتظران را نوعی "وظیفه اصلاح گرایانه" برمی شمرد:

"ضرورت اسلام و قرآن [است،]تکلیف ما کرده است که باید برویم همه کار را بکنیم. اما نمی‌توانیم بکنیم؛ چون نمی‌توانیم بکنیم، باید او بیاید تا بکند. اما ما باید فراهم کنیم کار را. فراهم کردن اسباب این است که کار را نزدیک بکنیم، کار را همچو بکنیم که مهیا بشود عالم برای آمدن حضرت ^{سلام‏اللّه‏ علیه} در هر صورت." (بیانات ،۲۹ اسفند ۱۳۶۷)

پایداری ملت ایران تا ظهور مهدی موعود ^(عج)

امام خمینی ^(ره) هدف نهایی قیام امام حسین ^(ع) و امام مهدی ^(ع) را همان هدف بنیادی پیامبران ابراهیمی که اقامه عدل می‌باشد بر می‌شمارد و لازمه رسیدن به چنین هدف را دست یابی به حکومت می‌داند.همراهی نهضت‌های مهدی موعود (ع) و امام حسین (ع) نشان می‌دهد که مسلمانان در آخر زمان تکلیف دینی و سیاسی دارند و انتظارشان در مورد آینده جهان نمی‌تواند بیگانه از روند ظلم ستیزانه انبیا و اولیا باشد. ایشان در این باره می‌فرمایند:

"ای شهیدان در جوار حق تعالی آسوده خاطر باشید که ملت شما پیروزی شما را از دست نخواهد داد. و ای بازماندگان شهدای به خون خفته و ای معلولان عزیزی که حیات جاوید را با نثار سلامت خود بیمه کرده‌اید مطمئن باشید که ملت شما مصمم است پیروزی را تا حکومت الله و تا ظهور بقیه الله ^{روحی فداه} نگهبان باشد. جاوید باشید و پیروز باشد جمهوری اسلامی." (بیانات، ۲۲ بهمن ۱۳۵۹)

● جمهوری اسلامی؛ به مثابه امانتی الهی

تعبیر بنیانگذار جمهوری اسلامی ^(ره) از این نظام به عنوان «امانت الهی» و نیز شناساندن ولی عصر علیه السلام به عنوان «صاحب امانت» از این نکته حکایت دارد که ایشان پرچم قیام پانزدهم خرداد را در بسترمهدویت و ظهور نور برافراشته است:

"خداوند همه ما را از این قیدهای شیطانی رها فرماید تا بتوانیم این امانت الهی را به … صاحب امانت حضرت مهدی موعود ارواحنا لمقدمه الفدا رد کنیم." (صحیفه نور، ج ۱۹، ص ۱۱)

● حضور ملت ایران تا طلوع فجر انقلاب حضرت مهدی ^(عج)

انگیزه الهی سیاسی امام خمینی از آغاز نهضت پانزدهم خرداد شکل گیری نظامی سازگار با آرمانهای پیامبران و امامان علیه السلام را به همراه داشته است بی آنکه ایشان منافع شخصی یا صنفی خود را در نظر داشته باشد. امام راحل در این گفتار ضمن اشارت به مکتبی و اسلامی بودن انقلاب ملت ایران خواهان اتصال این پدیده بزرگ قرن به انقلاب جهانی حضرت ولی عصر علیه السلام است که باید از رهگذر بیدار سازی ملل مستضعف جهان انفجار نوری دیگر پدیدار گردد. بی گمان ترسیم چنین برنامه و آینده‌ای برای انقلاب اسلامی ایران از عقیده مهدویت سرچشمه می‌گیرد; عقیده‌ای که بنیاد آن در حرکت پیامبران ابراهیمی شکل گرفته است.

"انقلاب عظیم ایران … از ارزشهای بزرگی برخوردار است که بزرگترین آن مکتبی بودن و اسلامی بودن آن است; همان ارزشی که پیامبران عالی مقام در پی آن قیام نمودند." (صحیفة نور، ج ۱۵، ص ۷۵، تاریخ ۱۰/‏۰۵/‏۶۰‬

• امام خمینی (ره) صحیفه نور، ج ۱۵،۱۹)
• امام خمینی (ره)، صحیفه امام، ج ۱۲،۱۴)
• مهدویت در منظر امام خمینی (س)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)،تهران