انتخابات؛ جهاد عمومی و وظیفه ای دینی و میهنی؛
شیوه ها و راهکارهای مشارکت افزایی(۵)
دکتر عباسعلی فرزندی
مشارکت مردم سرمایه بزرگ انقلاب و کشور محسوب می شود. انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت ویژه ای است که با مشارکت حداکثری و پرشور ملت گره خورده و با توجه به توسعه سیاسی در کشور، ملت مؤمن، بصیر و انقلابی ایران اسلامی، همواره به شکل وسیع و پرشور از این ظرفیت برای تعیین حق سرنوشت خود بهره برده اند.
انتخابات از برکات انقلاب اسلامی است و شرکت در انتخابات ضمن اینکه یک وظیفه دینی و اجتماعی است؛ زمینه ای برای نمایش اقتدار ملی و کارآمد سازی سازمان ها و نهادها برای تحقق اهداف کشور به حساب می آید. شرکت پرشور و حداکثری در انتخابات و انتخاب رییس جمهور مؤمن، انقلابی، آگاه، متخصص، متعهد و… می تواند ضمن کمک به حل مشکلات کشور، برای نظام بازدارندگی ایجاد کرده و تضمین کننده امنیت، عزت، اقتدار همه جانبه باشد.
برگزاری مطلوب و با حضور گسترده مردم از آغاز شکل گیری نظام مقدس جمهوری اسلامی تاکنون، نشان دهنده حد نصابی از مشارکت سیاسی است که ملت ایران با بهره گیری از ظرفیت های قانون اساسی به نام خود ثبت کرده است.
در واقع می توان گفت که انتخابات و رای مردم (مستقیم و غیرمستقیم) ساختار قدرت سیاسی نظام را مشخص و تعیین می کند که این نشانه مشارکت و تاثیر رای ملت در ترسیم و تعیین جهت گیرهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نهادهای نظام محسوب می شود.
میزان مشارکت سیاسی ملت در انتخابات نشان دهنده اعتماد و مقبولیت نظام سیاسی است. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می فرمایند: «یک پیام … این انتخابات و این حضور عظیم مردمی، وجود اعتماد متقابل میان نظام اسلامی و مردم است. اینکه در این انتخابات، عرصه برای گفت‌وگو کردن، برای ورود افراد با گرایش‌های مختلف، برای به صحنه آوردن و روی دایره ریختن نظرات گوناگون، باز شد. این، نشانه اعتماد به نفس نظام است و نشانه این است که نظام اسلامی به مردم خود اعتماد دارد؛ به مردم اعتماد می‌کند. متقابلاً مردم هم به نظام اعتماد کردند، آمدند آرای خودشان را در صندوق‌ها ریختند. اگر اعتماد به نظام نباشد، این توجه مردمی، این اقبال مردمی، وجود نخواهد داشت. این کسانی که دم از بی‌اعتمادی مردم می‌زنند - اگر این سخن از روی غرض نباشد، از روی غفلت است - کدام اعتماد از این بالاتر که مردم می‌آیند در عرصه‌ی انتخابات وارد می‌شوند، به نظام‌شان، به دولت‌شان اعتماد می‌کنند، رأی خود را به آنها می‌سپارند و منتظر می‌مانند که نتیجه این رأی‌گیری را از آنها بشنوند؟ این اعتماد بالای مردم است. این اعتماد به توفیق الهی، به فضل الهی همچنان هست و ما انتظار داریم از مسئولان کشور، از دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف که با رفتار خود همچنان این اعتماد را افزایش بدهند. این سرمایه اصلی نظام اسلامی است .»(۸۸/۵/۱۵)
از مهم ترین ویژگی های مشارکت در نظام اسلامی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محوریت فضیلت در نظام مردم سالاری دینی؛
- هدایت محوری؛
- حاکمیّت الهی؛
- مردم سالاری دینی متّکی بر ایمان دینی؛
- آرمانگرایی بر مبنای واقع گرایی؛
- مردم سالاری دینی همواره با عقلانیّت؛
- تکلیف محوری؛
- شایسته سالاری؛
- قانون محوری؛
- مبتنی بر رضایتمندی مردم.
همچنین مشارکت مطلوب در نظام اسلامی واجد ویژگی هایی است که مهم ترین آنها شامل موارد زیر است:
- مشارکت عام و حداکثری در انتخابات
- دارای وجوه دوگانه حق مداری و تکلیف محوری
- مشارکت کیفی متنوع شامل همه اقوام، مذاهب، جوانان، اقشار اجتماعی و کلیت جامعه در انتخابات برای تقویت مقبولیت نظام سیاسی
- به کارگیری انتخابات به عنوان ابزار توانمندسازی اقشار و نخبگان
- مصونیت بخشی فعالیت های سیاسی و مشارکت سیاسی به عنوان عامل وحدت آفرین جامعه
- مشارکت از نوع فعال و آگاهانه به جای شرکت انفعالی در انتخابات
- برقرار ساختن گفتمان پاسخ گویی به عنوان دو روی یک سکه انتخابات، مانند وضعیت دوگانه حق و تکلیف
- مشارکت جوانان به ویژه رای اولی ها در انتخابات به منظور تبدیل خواست شرکت در انتخابات به یک رویه، ویژگی و عادت سیاسی-اجتماعی
- مشارکت همراه با مسئولیت از جانب جامعه به منظور پاسخگو نمودن افراد منتخب
- بازتعریف معیارهای انتخاب افراد و تمرکز بر الگوی مشارکت مسئولانه و متعهدانه
- و...
باتوجه به اینکه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که در دوره حساس کنونی برگزار می شود، آزمونی تعیین کننده فراوری ملت ایران به حساب آمده، بنابراین مسئولیت و تکلیف سنگینی بر عهده اقشار جامعه به ویژه نخبگان است که انجام صحیح این تکلیف منوط به تحقق شرایط صحت انجام تکلیف می باشد.
در شرایطی که دشمنان ملت ایران با به کارگیری تهدیدات ترکیبی و پیچیده به دنبال تضعیف ارکان نظام اسلامی هستند؛ انتخابات پرشور و کارآمد می تواند کارکردهای زیر را در خنثی سازی برنامه های دشمن داشته باشد:
- اثبات برخورداری نظام از پشتوانه مردمی و مقبولیت حداکثری
- اعلان اعتماد مکرر و دهها باره رای دهندگان به نظام
- امکان افزایش کارآمدی با حضور افراد شایسته وتوانمند در جایگاه نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی
- و...
در همین راستا، ضرورت دارد همگان با مشارکت حداکثری، انتخاب هوشمندانه و آگاهانه و افزایش کارایی و کارآمدی نظام در انتخابات پیش رو شرکت نموده و به وظیفه خود در حفظ و ارتقاء اقتدار نظام اسلامی عمل نمایند.
از مهم ترین شیوه ها و راهکارهای مشارکت افزایی می توان به گزاره های زیر اشاره کرد:
۱- بهره گیری از وجود نخبگان، صاحبنظران و افراد دلسوز انقلاب اسلامی
یکی از ظرفیت های نظام وجود نخبگان، صاحب نظران و افراد دلسوز انقلاب است که در این راستا باید مشارکت سیاسی نخبگان بیشتر شود و در بدنه مدیریتی کشور از وجود نخبگان، صاحبنظران و افراد دلسوز انقلاب اسلامی بهره برداری شود.
۱- آگاه سازی و توجیه عامه مردم
از مهم ترین مؤلفه ها و شاخص های این مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تبیین و تشریح اهمیت و ضرورت انتخابات در تعیین سرنوشت کشور
- تبیین نقش م شارکت حداکثری در افزایش مشروعیت، عزت، اقتدار و امنیت همه جانبه جمهوری اسلامی
- تشریح وضعیت حساس کشور در مواجهه با ا ستکبار جهانی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری
- تبیین و تشریح نقشه ها، سیاست ها و… شوم دشمنان
- تشریح ابعاد شرعی، حقوقی، تکلیفی و مسئولیتی حضور افراد در انتخابات، بهره گیری از رسانه و فضای مجازی، افراد دارای بیان نافذ و تأثیرگذار بر افراد جامعه (هدایتگران)
- و...
۲- اعتمادسازی افراد جامعه
- تبیین القائات، شبهات، تردیدافکنی، اهداف و سیاست های دشمنان
- بصیرت افزایی و روشنگری افکار عمومی
- ضرورت مشارکت در انتخابات
- تبیین رقابتی بودن انتخابات
- نمایشی نبودن انتخابات
- ارایه پاسخ های اقناعی و مستدل
- اطلاع رسانی دقیق، سریع و صریح
برخی از مهم ترین مؤلفه ها و شاخص های در این رابطه محسوب می شوند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در تحلیل انتخابات و اقدامات دشمن در زمینه اعتمادزدایی چنین فرمودند: «اگر مردم در کشور به آینده امیدوار نباشند، در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ اگر به نظام خودشان اعتماد نداشته باشند، در انتخابات شرکت نمی‌کنند؛ اگر احساس آزادی نکنند، به انتخابات روی خوش نشان نمی‌دهند. دشمنان ملت ایران می‌دانند که وقتی اعتماد وجود نداشت، مشارکت ضعیف خواهد شد؛ وقتی مشارکت و حضور در صحنه ضعیف شد، مشروعیت نظام دچار تزلزل خواهد شد؛ آنها این را می‌خواهند؛ هدف دشمن این است. می‌خواهند اعتماد را بگیرند تا مشارکت را بگیرند، تا مشروعیت را از جمهوری اسلامی بگیرند.» (۲۹/۳/۸۸)
۳- ایجاد رضایتمندی در میان مردم
از مهم ترین مؤلفه ها و شاخص های رضایتمندی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارایه برنامه های راهبردی برای آینده کشور
- مشخص کردن چشم انداز روشن برای امیدواری مردم
- اصلاح رفتار و عملکرد
- ارائه پاسخ های اقناعی و مستدل
- عذرخواهی از برخی سوء‌مدیریت‌ها و تلاش برای جبران کاستی‌ها
- و...
از دیگر راهکارهای مشارکت افزایی می توان به قانونمداری و رعایت اصول تبلیغات، مناظرات و…، توجه نامزدهای ریاست جمهوری به نیازهای اصلی و مبنایی جامعه، نهادینه کردن آرامش سیاسی و… در جامعه، رعایت تقوای سیاسی در مناظرات، پرهیز از سیاه نمایی و امیدوار کردن ملت به حل مشکلات، کنار گذاشتن اختلافات بین مسئولان و قوای سه‌گانه، ایجاد ثبات در اقتصاد در آستانه انتخابات، و… اشاره کرد.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت مشارکت افزایی در انتخابات نیازمند شیوه و راه کارهای مناسب و بهینه است که آگاه سازی و توصیه عامه مردم، اعتمادسازی افراد جامعه و ایجاد رضایتمندی در میان مردم از مهمترین این شیوه ها است.
نظر شما :