ویژگی های اندیشه نظامی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله العالی)

حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) شخصیتی کم نظیر در تاریخ معاصر است که با اندیشه ژرف، تأثیرگذار و… با بهره گیری از دین اسلام و آموزه های آن توانسته تأثیرات بسزایی در هدایت جوامع بشری، ملت های اسلامی و به ویژه ملت بصیر و انقلابی ایران اسلامی داشته باشد.

اندیشه نظامی یکی از مهم ترین ابعاد اندیشه ای معظم له است. در اندیشه نظامی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) اصل دفاع دارای اهمیت بالایی است و معظم له در این خصوص می‌فرمایند:

«ملت و مسئولان نظام اسلامی از هیچ جنگی استقبال نمی کنند و اجتناب از جنگ را وظیفه خود می دانند؛ اما در مقابل هر اقدام دشمن، متحد و یک پارچه از عزت و عظمت خود دفاع خواهند کرد» (دیدار با کارگزاران نظام ۲۷/۱۲/ ۱۳۸۰)( لطفی مرزناکی، ۱۳۹۴: ۴۱)

اندیشه نظامی حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) دارای ویژگی هایی است، که به آنها پرداخته می‌شود:

در کنار توجه و مد نظر قرار دادن ضرورت دفاع و ایجاد شرایط مطلوب بازدارندگی که در همه نظرات و اندیشه های نظامی امام خامنه ای ^{(مد ظله العالی)} می توان به‌خوبی آن را حس نمود، عبادی بودن و تقدس یافتن دفاع از کیان اسلامی و جهاد در راه خدا قرار دارد (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۴۵-۱۴۴)

از منظر رهبر معظم انقلاب ^{(مد ظله العالی)} حفظ و افزایش قدرت نظامی یکی از راه های سرافرازی ملت است ایشان در این رابطه می‌فرمایند:

«اگر یک ملت بخواهد سرافراز بماند، باید قدرت مند باشد. این قدرت در شکل نظامی آن به وسیله نیروهای مسلح انجام می گیرد. نیروهای مسلح حصار مستحکم یک ملتند و …» (بیانات در مراسم مشترک دانشگاه های افسری ارتش ۳۰ / ۹/ ۱۳۸۴)( سبحانی فر، ۱۳۹۱: ۱۹۰)

ایشان در رابطه با موضوع نظامی گری در فرهنگ اسلامی می فرمایند:

«نظامی در فرهنگ اسلامی، انسانی است که با معرفت و آگاهی از برترین ارزشها دفاع جانانه می کند. این دفاع به معنای به میدان آوردن جان و هستی و سلامت خود و به معنای فداکاری است؛ و آن چیزی که این دفاع به خاطر آن انجام می گیرد، والاترین ارزش های انسانی و الهی است. استقلال و سربلندی و افتخار و هویت و شخصیت ذاتی و دینی و ارزشهای مورد اعتماد یک ملت، مورد دفاع قرار می گیرد. برای اینهاست که یک نظامی با جان و هستی خود وارد میدان می شود. لذا این نظامی در عرف اسلامی مجاهد است» (بیانات در مراسم مشترک دانشگاه های افسری ارتش ۳۰/۹/ ۱۳۸۴)( سبحانی فر، ۱۳۹۱: ۱۹۳)

مهم ترین ویژگی ها و خصوصیات اندیشه نظامی از منظر رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) عبارتند از:

1. پرهیز از پیش دستی در ورود به جنگ

در اندیشه دفاعی (و نظامی) امام خامنه ای ^{(مد ظله العالی)} جنگ های نا گهانی و بدون اعلام ممنوع است زیرا ممکن است که دشمن پس از اعلام جنگ از سوی مسلمانان، خواسته های آنان را برآورد و احتمال وقوع جنگ منتفی گردد. اما اگر پس از ۳ روز از اعلام جنگ اهداف مسلمانان محقق نشود و دشمن همچنان بر تجاوزگری و عناد خود اصرار ورزد باید با او جنگید.(همان، ۱۴۶)

ایشان در رابطه با شروع کننده جنگ می فرمایند:

«… هیچ جا در قرآن نیامده است که اگر شما شروع به جنگ کردید، حمله کردید، حتماً پیروز خواهید شد؛ ممکن است پیروز بشوید، ممکن است شکست بخورید- همچنان که در جنگ های صدر اسلام، آنجایی که مسلمانان حمله کردند گاهی شکست خوردند گاهی هم پیروز شدند- اما وعده داده است که اگر دشمن ابتدا حمله کرد آن دشمن قطعاً شکست خواهد خورد» (بیانات در حرم مطهر رضوی ۰۱/ ۰۱/ ۱۳۹۱)

2. رعایت حقوق غیر نظامیان

حضرت امام خامنه ای ^{(مد ظله العالی)} در این زمینه معتقدند شروع جنگ در اسلام نهی شده است و تا حد امکان از آن جلوگیری به عمل آمده. حتی در صورت بروز جنگ اصول، قواعد و قوانینی در اسلام وضع شده که همه ملزم به اجرای آن هستند از جمله مصونیت کودکان، زنان، پیران و حتی آنها که در جنگ شرکت ندارند.(حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۴۷) همچنین از نظر معظم له جنگ با یک کشور هیچ گونه قیدی را متوجه اتباع آن کشور که مقیم کشور اسلامی هستند نمی کند و تا وقتی که خوف خیانت از آنان نرود باید با احترام ایشان را به خروج از کشور اسلامی راهنمایی کرد و اموال تبعه دشمن نیز هرگز مصادره نمی شود و آنان حق آزادی رفت و آمد و معامله با مسلمانان را خواهند داشت (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۴۸)

3. منع به‌کارگیری سلاح های غیر متعارف

اعمالی چون منع به کارگیری سلاح های کشتار جمعی از جمله سم (مسموم کردن دشمن) یا غرق نمودن و یا استفاده از آتش و سوزاندن دشمن مغایر اندیشه های دفاعی (و نظامی) حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی) می باشد، چرا که هدف اساسی از به کارگیری سلاح جنگی در نظر ایشان تضعیف نیروی جنگی دشمن به منظور شکست دادن او می باشد و نه از بین بردن دشمن به هر روشی (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۴۹)

ایشان می فرمایند: «ما بمب هسته ای لازم نداریم ما هیچ آماج و هدفی نداریم که بتوانیم بمب هسته ای را در آنجا مصرف کنیم. ما به کار گیری سلاح هسته ای را با احکام اسلامی مخالف می دانیم، این را صریحاً بیان کرده ایم و …» (بیانات در هفدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) ۱۴/ ۰۳/ ۱۳۸۵)

4. مدارا با اسرا

در اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) اسیر جنگی دارای حقوقی است که همه به هر شکل موظف به رعایت آن می باشند از جمله این حقوق احترام به اسیر و رفتار محبت آمیز با او می باشد. به اعتقاد رهبر انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) غذا دادن به اسیر بر کسی که او را به اسارت می گیرد تا آنگاه که وی را به فرمانده سپاه برساند واجب است. از دیگر حقوق اسیر جنگی در اندیشه مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) عدم تحمیل فشار بر اسیر و رعایت حقوق اسیران جنگی است (نک: حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۵۰-۱۵۱)

5. بازدارنده بودن قدرت نظامی

ایشان در این رابطه می فرمایند: «قدرت نظامی برای کشوری که مورد تهدید قدرت هاست یکی از واجب ترین واجب هاست. امروز این نکته مخصوص جمهوری اسلامی هم نیست. همه کشورهایی که می خواهند از آسیب دخالت قدرت های بزرگ محفوظ باشند، اولاً باید نظام های سیاسی آنها متکی به مردم باشد؛ ثانیاً باید از قدرت نظامی مردمی خودکفای کارآمد برخوردار باشند» (بیانات در مراسم مشترک دانشگاه های افسری ارتش ۳۰ / ۹/ ۱۳۸۴)( سبحانی فر و …، ۱۳۹۱: ۱۹۲- ۱۹۱)

6. در راه خدا بودن جنگ

دفاع در دیدگاه رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) یعنی جهاد. به عنوان یک وظیفه و تکلیف الهی که جایگاهی بلند در اسلام دارد. در راه خدا بودن جهاد بدین معناست که جنگ باید برای تحقق اهدافی به کار گرفته شود که خداوند متعال معین فرموده است. همین حقیقت رمز تقدس و ارزشمندی جهاد و دفاع در اسلام است.

در راه خدا جنگیدن اساسی ترین ویژگی جنگ در نظر رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) است که صف مومنان مجاهد را از صف طاغوتیان جنگجو جدا می کند (همان، ۱۵۳-۱۵۴)

7. عادلانه بودن جنگ

در پندار دفاعی رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) جنگ، آنگاه که رنگ تجاوز به خود گیرد پدیده ای شر و نا میمون و بزرگترین بلایی است که جوامع انسانی را تهدید و نابود کرده است.

جنگ عادلانه، جنگی است که اولاً در مقام دفع تجاوز است و ماهیتی دفاعی دارد و ثانیاً از هر نوع ستمگری، به کارگیری شیوه های غیر اسلامی، کشتن غیر نظامیان و شکنجه و آزار اسرای دشمن به دور است. جنگ در منظر فرمانده معظم کل قوا، دارای این دو ویژگی است و به معنای واقعی کلمه عادلانه است.

رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) با اشاره به آیه ای از قرآن که جنگ تجاوزگرانه را مردود می شمارد، می فرمایند:

«و قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین»

مسلمانان نباید به جنگ تجاوزگرانه و ستمکارانه دست یازند جنگ کشورهای اسلامی با دشمن متجاوز به هیچ وجه مجوز ستم پیشگی و ترک عدالت نیست و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه نباید در برخورد با دشمن از جاده عدالت و انصاف خارج شوند و کردار خویش را به ننگ تجاوز و ستم بیالایند (همان، ۱۵۵-۱۵۴)

8. دفاعی بودن

دفاع در دیدگاه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی دارای دو مفهوم محدود و گسترده است مفهوم محدود آن به معنای دفاع در برابر تجاوز نظامی دشمن است. دفاع در این معنا هم ردیف جهاد ابتدایی می‌باشد، اما مفهوم گسترده اش دفاع در برابر هرگونه تجاوز نظامی است که برای دفع آن باید به هجوم نظامی دست زد.

آنجا که ایشان می فرمایند: «جهاد دارای ماهیتی دفاعی است»، «جهاد در حقیقت دفاع است» دفاع به این معنا مورد نظر می باشد

بی تردید ملاک تقدس و مشروعیت دفاع، از حق دفاع کردن است و تفاوتی نیست که حق، از آن یک فرد باشد، به یک ملت تعلق داشته باشد و یا به انسانیت مربوط شود، بلکه به اعتقاد حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی)، دفاع از حقوق انسانی مقدستر و ارزشمند تر است

حضرت آیت الله امام خامنه ای (مد ظله العالی) توحید را مهمترین حق انسانی و دفاع از آن را حق مشروع فطری دانسته است (همان، ۱۵۷- ۱۵۵)

9. تاکید بر معنویت در جنگ

رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) در رابطه با تاکید بر معنویت در جنگ می فرمایند:

«این کشور به برکت رو آوردن به معنویت در دنیا عزیز شد. این ملت به برکت تمسک به معنویت و اسلام، در سطح عالم اقتدار پیدا کرد. امروز قدرت های بزرگ جهانی که هر گوشه دنیا را متعلق به خود می دانند و در همه جا اعمال نظر می کنند به دولت ها دستور می دهند و نظرات خودشان را به پادشاهان و روسای جمهور املا می کنند، جرات نمی کنند نسبت به دولت و ملت ایران یک کلمه اعمال رای و نظر کنند چون می دانند که به برکت روی آوردن این ملت به اسلام و قرآن و ارزشهای اسلامی، رای و نظر آنها مردود خواهد شد، بزرگترین وظیفه نیروی انتظامی حفظ ارزشهاست. قدرت وعزت و رحمت در چارچوب حفظ ارزشهای اسلامی و قرآنی است» (بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی اسلامی ۷۴/۴/۲۱)

نتیجه گیری

از منظر حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) اندیشه نظامی یکی از مهم ترین ابعاد اندیشه است که از اهمیت بسزایی برخوردار است.

اندیشه نظامی معظم له دارای ویژگی ها و خصوصیاتی همچون: ۱- اعلان جنگ و پرهیز از پیش دستی ۲- رعایت حقوق غیر نظامیان ۳- منع به‌کارگیری سلاح های غیر متعارف ۴- مدارا با اسرا ۵- در راه خدا بودن ۶- عادلانه بودن ۷- دفاعی بودن ۸- انسانی بودن ۹- تاکید بر معنویت در جنگ و … می باشد، همچنین در اندیشه معظم له بر عبادی بودن، مقدس بودن، آگاهی، معرفت، فداکاری، خودکفایی، کارآمدی و… تأکید می شود.

منابع و مراجع:

1. قرآن مجید.
2. بیانات و سخنرانی های حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی).
3. جمشیدی، محمدحسین، مبانی اندیشه نظامی در اسلام، تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، ۱۳۸۹.
4. جمشیدی، محمدحسین، مبانی و تاریخ اندیشه نظامی در ایران، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰.
5. لطفی مرزناکی، رحمان، دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای (مدظله العالی)، تهران: آوای سبحان، ۱۳۹۴.
6. مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، سیر تحول اندیشه های نظامی، تهران: ستاد فرماندهی کل قوا، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی، ۱۳۹۵.
7. و…