« مقوم های تحقق دفاع؛(۲) بصیرت (راهبردها و راهکارها)»

بصیرت به عنوان یکی از محوری ترین نیازهای تمامی جوامع اسلامی و به ویژه ایران اسلامی که زمینه ساز سعادتمندی انسان ها، سبب جلوگیری از وسوسه های شیطان، عامل جلوگیری از ضربه زدن دشمن به انقلاب اسلامی و… است، همواره مورد توجه و تأکید دین اسلام، نصوص دینی، بیانات و رهنمودهای امامین انقلاب اسلامی بوده است.

از آنجا که بصیرت، به عنوان یکی از مهم ترین موانع تحقق اهداف و سیاست های مستکبران، سلطه گران و زیاده خواهان جهانی بوده است، به همین سبب دشمنان با بهره گیری و به کارگیری حداکثری از تمام ظرفیت ها، امکانات و استعدادهای خود و همپیمانانشان در پی این بوده اند با انواع اقدامات، ابزارها و… مانع بصیرت و موقعیت شناسی جوامع هدف (جوامع اسلامی و نهضت های آزادیخواه اسلامی) شوند، در همین راستا، حفظ و تقویت بصیرت، امری عقلانی و ضروری است.

در همین راستا، در این یادداشت، به راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت پرداخته می شود.

1. تفکر و اندیشیدن

تفکر و اندیشیدن از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت است. حضرت علی (ع) در این رابطه می فرمایند:

أَفکَرُ تَستبَصِر: فکر کن تا بصیرت و آگاهی یابی.(غررالحکم، ص ۵۷، ح ۵۷۵)

امیرالمؤمنین (ع) همچنین می فرمایند:

«رأسُ الاستبصار ِالفِکرَة: منشأ بینایی فکر و اندیشه است. (غررالحکم، ص ۵۷، ح ۵۷۸)

2. تدبر در قرآن کریم

تدبر در قرآن کریم، یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت است. خداوند متعال در سوره نحل، آیه ۸۹ می فرمایند:

... وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًی وَرَحْمَةً وَبُشْرَی لِلْمُسْلِمِینَ:

و ما بر تو این کتاب (قرآن عظیم) را فرستادیم تا حقیقت هر چیز را روشن کند و برای مسلمین هدایت و رحمت و بشارت باشد.

3. خودشناسی (معرفت شناسی)

خودشناسی (معرفت شناسی) یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شود. خداوند متعال در آیات ۲۰ و ۲۱ سوره ذاریات می فرمایند:

وَفِی الْأَرْضِ آیَاتٌ لِلْمُوقِنِینَ - وَفِی أَنْفُسِکُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ:

و (بدانید که) در روی زمین برای اهل یقین ادله‌ای (از قدرت الهی) پدیدار است. و هم در نفوس خود شما مردم، آیا نمی‌نگرید؟

4. دوراندیشی در امور

یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت، دوراندیشی در امور است. حضرت علی (ع) در این راستا فرموده اند: مَنِ اسْتَقْبَلَ الْأُمُورَ أَبْصَرَ هر که از قبل پیش بینی کند و به پیشواز کارها برود (نسبت به امور دور اندیشی کند) بینا گردد. (تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ص: ۵۷)

5. ذکر و یاد خداوند متعال

یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت، ذکر و یاد خداوند متعال است. حضرت امام علی (ع) می فرمایند: «مَنْ ذَکرَ اللَّهَ اسْتَبْصَر؛ کسی که خدا را یاد کند، بینا می شود.» (غررالحکم، ج ۵، ح ۱۶۶)

امیرالمؤمنین (ع) همچنین می فرمایند: ذکر اللّه ینیر البصائر و یونس الضّمائر - ‎‎ یاد خداوند، چشمها را روشن و درون را آرام گرداند. (غررالحکم، ج ۴، ح ۲۹)

6. تقوا و اخلاص

تقوا و اخلاص از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شوند. خداوند متعال در سوره انفال، آیه ۲۹ در این رابطه می فرمایند:

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ یَجعَل لَکُم فُرقانًا...:

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، برای شما وسیله‌ای جهت جدا ساختن حق از باطل قرارمی‌دهد؛ (روشن‌بینی خاصّی که در پرتو آن، حق را از باطل خواهید شناخت؛)

7. عبرت گرفتن از مسائل گوناگون

عبرت گرفتن از مسائل گوناگون یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شود. حضرت علی (ع) در این رابطه می فرمایند: فِی کُلِّ اعْتِبَارٍ اسْتِبْصَارٌ در هر عبرت گرفتنی بصیرتی است.(تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ص ۴۷۲)

8. همنشینی با علما

امیرالمؤمنین علی (ع) می فرمایند: «جَاوِرِ الْعلَمَاءَ تسْتَبْصِر؛ همنشین دانشمندان باش تا بینا شوی.»

جاور العلماء تستبصر. - ‎‎ با دانشمندان همسایه شو، تا بینا شوی. (غررالحکم، ج ۳، ح ۳۷۸)

9. پیروی از ولایت

پیروی از ولایت یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شود. خداوند متعال در سوره نساء، آیه ۵۹ می فرمایند:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا:

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خدا را اطاعت کنید و از رسول و اولی الامر خود (جانشینان پیامبر) اطاعت کنید. پس اگر درباره چیزی نزاع کردید آن را به حکم خدا و پیامبر ارجاع دهید، اگر به خدا و قیامت ایمان دارید. این (رجوع به قرآن و سنّت برای حلّ اختلاف) بهتر و پایانش نیکوتراست.

10. هوشیاری در برابر دشمن و خنثی سازی نقشه های آن

یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت، هوشیاری در برابر دشمن و خنثی سازی نقشه های آن است. حضرت امام خمینی (ره) در این رابطه فرموده اند:

«باید هوشیار باشیم و از دشمن هر چند ضعیف باشد احتراز کنیم و توطئه دشمن را خنثی کنیم.(صحیفه نور، ج ۶، ص ۲۴۲)

11. شناخت دشمن و نقشه های آن

یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت، شناخت دشمن است. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می فرمایند:

«… آدم دشمن را بشناسد؛ در شناخت دشمن خطا نکنیم. لذا بصیرت لازم است، تبیین لازم است .»(۸۸/۵/۵)

معظم له همچنین می فرمایند:

«… دشمن را بشناسیم، توطئه‌های دشمن را بشناسیم، فریب دشمن را نخوریم .»(۹۴/۱۰/۸)

12. بهره گیری از اصل تولی و تبری

بهره گیری از اصل تولی و تبری یکی از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می فرمایند: «ما میگوییم بایستی اصول محفوظ بماند. امام بزرگوار ما به برکت پایبندی به اصول بود که توانست انقلاب را پیروز کند و انقلاب را حفظ کند و جمهوری اسلامی را ثبات ببخشد؛ پابند به اصول بود. یکی از اصول، «اَشِدّآءُ عَلَی الکُفّارِ رُحَمآءُ بَینَهُم» است. ما با دشمنان، با استکبار سرِ آشتی نداریم و با برادران مسلمان بنای بر دشمنی و عداوت نداریم؛ بنای بر دوستی و رفاقت و برادری داریم؛ چون معتقدیم باید اَشِدّاءُ عَلَی الکُفّارِ و رُحَماءُ بَینَهُم بود؛ این درس امام بزرگوار ما است؛ این خط مسلّم جمهوری اسلامی است. ما در حمایت از مظلوم نگاه به مذهب طرف مقابل نمیکنیم؛ و نکردیم؛ خطّ امام بزرگوار این بود. امام همان رفتاری را که با مقاومت شیعه در لبنان داشت، همان رفتار را با مقاومت سنّی در فلسطین [هم‌] داشت؛ بدون هیچ تفاوتی. ما همان حمایتی را که از برادرانمان در لبنان کردیم، از برادرانمان در غزّه [هم‌] کردیم؛ بدون هیچ تفاوتی. آنها سنّی بودند، اینها شیعه‌اند. مسئله برای ما، دفاع از هویّت اسلامی است .»(۹۴/۵/۲۶)

در یک جمع بندی کلی می توان گفت بصیرت به عنوان یکی از مهم ترین اهداف و سیاست های کلان انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی نقش بسزایی در نقش بر آب شدن نقشه های دشمنان ایفا می کند.

تفکر و اندیشیدن، تدبر در قرآن کریم، خودشناسی (معرفت شناسی)، دوراندیشی در امور، تقوا و اخلاص، عبرت گرفتن از مسائل گوناگون، ذکر خدا، همنشینی با علما، پیروی از ولایت، هوشیاری در برابر دشمن و خنثی سازی نقشه های آن شناخت دشمن و نقشه های آن، بهره گیری از اصل تولی و تبری و… از مهم ترین راهبردها و راهکارهای تحقق بصیرت محسوب می شوند.

در دوران کنونی، با توجه به گستردگی، پیچیدگی و همه جانبه شدن دشمنی های بدخواهان اسلام و مسلمین و به ویژه دشمنان انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی و ملت انقلابی ایران اسلامی، حفظ و تقویت بصیرت امری ضروری است که نقش بسزایی در عزت و اقتدار ایران اسلامی و خنثی کردن نقشه ها و اهداف دشمنان ایفا می کند.

اهم منابع و مأخذ

1. قرآن
2. نهج البلاغه
3. صحیفه امام (ره)
4. بیانات و رهنمودهای حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)
5. آمدی، عبدالواحدبن محمد، غررالحکم و دررالکلم
6. بصیرت از منظر نهج البلاغه، مجله حصون، زمستان ۱۳۸۸، شماره ۲۲
7. و…