« مقوم های تحقق دفاع؛(۳) دشمن شناسی؛ مفهوم شناسی(۱) »

دشمن شناسی یکی از مهم‌ترین ضرورت‌هایی است که همواره مورد تأکید دین اسلام، آموزه‌های دینی و بیانات و رهنمودهای امامین انقلاب اسلامی بوده است.

پیامبر اکرم (ص) در رابطه با دشمن شناسی می‌فرماید: «أَلَا وَ إِنَّ أَعْقَلَ النَّاسِ عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ فَأَطَاعَهُ وَ عَرَفَ عَدُوَّهُ فَعَصَاه‏؛ آگاه باشید، عاقل‌ترین مردم کسی است که خدایش را بشناسد و از او پیروی کند و دشمن را نیز بشناسد و آنگاه نافرمانیش نماید.» (حسن‌بن‌محمد دیلمی أعلام‌الدین فی صفات‌المؤمنین، ج ۱، ص ۳۳۷)

در همین راستا، حضرت علی (ع) نیز می‌فرمایند: … مَن نامَ لَم یُنَم عَنه: هر که از دشمن آسوده بخوابد دشمن نسبت به او نخواهد خفت. (نامه ۶۲ نهج البلاغه)

دشمنان و بدخواهان اسلام و مسلمین و به ویژه دشمنان انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی از بدو شکل گیری این انقلاب الهی – انسانی تمام توان، استعداد، ظرفیت و… خود را به کار گرفته‌اند تا زمینه تضعیف، اضمحلال و نابودی آن را مهیا کنند اما به خواست خداوند متعال، همواره نقشه‌های آنان خنثی و نقش بر آب شده، تیر آنان به سنگ خورده و کید، مکر و حیله دشمنان به خودشان برگشته است. به همین سبب می‌توان گفت که جهت مقابله با دشمن، شناخت دشمن، نقشه‌های دشمن و… امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود.

در همین راستا، در این یادداشت، به مفهوم دشمن شناسی پرداخته می‌شود.

به طور کلی در مورد دشمنان، دو نظریه توطئه و توهم توطئه وجود دارد.

در حوزه نظریه توطئه؛ عده‌ای بر این باورند که هر چه در اجتماع اتفاق می‌افتد نتایج مستقیم نقشه‌هایی است که افراد یا گروه‌هایی نیرومند، طرح ریزی کرده‌اند و می‌گویند: در جهان همه توطئه‌ها، به صهیونیست‌ها، صاحبان انحصارات، سرمایه دارها و استعمارگران برمی گردد.

در مقابل نظریه قبل، عده‌ای معتقدند که: توهم توطئه و دیدن دست بیگانه، در همه مسائل و جریانات، سبب می‌شود که ملت دچار بی عملی و انفعال شود و در سرنوشت و بهبود حیات خود شرکت نکند اینان به عنوان مثال، نظری را که در داخل کشور راجع به توطئه‌های رژیم جعلی صهیونیستی و آمریکا وجود دارد، مطرح می‌کنند. و معتقدند: توطئه‌هایی که در این زمینه ادعا می‌شود صحّت ندارد و کسی که به توهم توطئه مبتلا است، تمام وقایع عمده سیاسی، سیر حوادث و مشی وقایع تاریخی را در دست پنهان و قدرتمند سیاست بازان بیگانه و سازمان‌های مخوف سیاسی و اقتصادی و مذهبی وابسته به آنها می‌پندارد و حتی تمام جنگ‌ها، شورش‌ها، عقب ماندگی‌ها و وابستگی‌های سیاسی و سقوط ارزش پول و… را محصول دست پنهانِ بیگانه می‌داند.

نظریه توهم توطئه، دقیقاً در نقطه مقابل دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (مدظله العالی) است.

حضرت امام خمینی (ره) در این راستا فرموده‌اند:

«ملت های مسلمان باید اصل را بر دشمنی و فریب ابرقدرت‌ها با خود بگذارند مگر آن که خلاف عینی و عملی آن را مشاهده و لمس و باور نمایند.» (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۱۰۱)

در همین راستا، حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) نیز می‌فرمایند:

«وقتی انسان می بیند دستگاه‌های تبلیغاتی دشمن - دستگاه تبلیغاتی مزدور امریکا و سازمان سیا، دستگاه تبلیغاتی دولت انگلیس، دستگاه تبلیغاتی دولت غاصب صهیونیست - برای فلان لایحه در مجلس یقه می‌درانند، جنگ روانی می‌کنند؛ به خاطر فلان زندانی، به خاطر فلان مسؤول، دلسوزی‌های دایه مهربان‌تر از مادر را نشان می‌دهند، انسان حق دارد به شک بیفتد؛ حق دارد در صدق بسیاری از ادّعاهایی که می‌شود، تردید کند.

دشمن امروز امیدوار است شاید بتواند از ضعف‌ها استفاده کند؛ از ساده اندیشیها استفاده کند؛ جای پای خود را در دستگاه‌های سیاسی کشور و دستگاه‌های فرهنگی کشور باز هم باز کند؛ اما من عرض می‌کنم، این ملت بیدار است؛ مسؤولان بیدارند و جواب زیاده طلبی دشمن را با قدرت به او خواهند داد .«(۷۹/۷/۱۴)

معظم له همچنین در ردّ نظریه توهم توطئه می‌فرمایند:

اگر فرض کنیم که دشمن بر سر هر راهی وجود دارد، خردمندانه نیست که انسان، دشمن را نبیند، وجود او را عدم فرض کند، چطور علیه ما توطئه نیست؟ بعضی گفتند شما توهم توطئه می‌کنید! توطئه ای وجود ندارد! من در پاسخ، نشانه‌های توطئه و نشانه‌های خصومت را از اول انقلاب تا امروز در یک فهرست طولانی معرفی می‌کنم، و نشان می‌دهم، چطور علیه ما توطئه نیست ؟(۷۹/۵/۵)

معظم له همچنین می‌فرماید:

«بعضی ها می‌گویند ما توهم می‌کنیم که علیه ما توطئه است و دشمنی وجود دارد. خیلی خوب، حالا کسانی که دلشان می‌خواهد چشم خودشان را روی هم بگذارند و بگویند (ان شاءاللّه گربه است)، امّا واقعیت که عوض نمی‌شود، وجود دشمن با به خواب رفتن من و شما که از بین نمی‌رود با ندانستن ما، یا خود را به ندانستن زدن، دشمن، از دشمنی خود دست برنمی دارد، افرادی مایلند اثبات کنند نخیر، ملت ایران هیچ دشمنی ندارد، کنار خانه خودتان بنشینید و به کار خودتان سرگرم باشید، خاطرتان هم جمع باشد که همه جا امن است و امان، نه! این حرف‌ها واقعیت ندارد .«(۷۸/۹/۲۶)

دشمنان به دلایل مختلف و متعددی با اسلام و به ویژه انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی و ملت ایران اسلامی به مخالفت و دشمنی می‌پردازند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دین اسلام

از آنجا که دین اسلام در تضاد و تقابل مبنایی و ماهوی با اهداف و خواسته‌های دشمنان و سلطه گران قرار دارد، به همین سبب دشمنان همواره دین اسلام را سد راه و مانع تحقق نقشه‌های خود می‌دانند. به همین سبب، دین اسلام، یکی از دلایل دشمنی دشمنان با انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی و ملت ایران است.

خداوند متعال در آیه ۱۲۰ سوره بقره می‌فرمایند:

وَلَن تَرضی عَنکَ الیَهودُ وَلَا النَّصاری حَتّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم قُل إِنَّ هُدَی اللَّهِ هُوَ الهُدی وَلَئِنِ اتَّبَعتَ أَهواءَهُم بَعدَ الَّذی جاءَکَ مِنَ العِلمِ ما لَکَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِیٍّ وَلا نَصیرٍ:

هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد، (تا به طور کامل، تسلیم خواسته‌های آنها شوی، و) از آیین (تحریف یافته) آنان، پیروی کنی. بگو: «هدایت، تنها هدایت الهی است!» و اگر از هوی و هوس‌های آنان پیروی کنی، بعد از آنکه آگاه شده‌ای، هیچ سرپرست و یاوری از سوی خدا برای تو نخواهد بود.

در همین راستا، حضرت امام خمینی (ره) ترویج و گسترش دین اسلام در دنیا و به خطر افتادن منافع استعمارگران را از مهم‌ترین علل دشمنی بدخواهان مسلمانان و به ویژه دشمنان ملت بصیر و انقلابی ایران اسلامی می‌دانند. ایشان در این رابطه فرموده‌اند:

«امروز همه گروه‌هایی که در خارج هستند چه تبلیغات رادیو و تلویزیون شان و چه تبلیغات از راه مطبوعاتشان دارند، با اسلام معارضه می‌کنند. آنها خوف این را دارند که اسلام آن طور که هست گسترش پیدا کند و به همه کشورهای اسلام و به همه مستضعفین جهان پرتو افکند. آنها خوف این را دارند، لهذا از اسلام می‌ترسند.» (صحیفه امام، ج ۱۹، ص ۱۳۱)

2. شکست و نابودی اسلام و نظام اسلامی

شکست و نابودی اسلام و نظام اسلامی از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان محسوب می‌شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«تاریخ گواه خوبی بر این ادعا است که استکبار جهانی و وابستگانش نسبت به انقلاب‌ها و نهضت‌هایی که مبتنی بر مکتب بوده‌اند سخت دشمنی کرده، حیات این انقلاب‌ها را مساوی با زوال و نابودی خود می‌دانند. «آنچه که بدخواهان ودشمنان این ملت درپی آن هستند، سلب این انگیزه وایمان ازمردم است .»(۸۰/۳۰/۲۰)

3. طرفداری و دفاع از اسلام و نظام اسلامی

طرفداری و دفاع از اسلام و نظام اسلامی یکی از مهم‌ترین عوامل دشمنی دشمنان محسوب می‌شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

دشمنی دشمنان با ملت ایران به‌خاطر طرفداری از اسلام و ایستادگی در پای نظام اسلامی و دفاع جانانه از آن است .(۸۱/۱۰/۱۹)

4. استقلال طلبی و آزادیخواهی ملت

ملت ایران اسلامی، ملتی استقلال طلب و آزادیخواه است و این موضوع، یکی از مهم‌ترین عوامل دشمنی دشمنان محسوب می‌شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«جرم این ملت فقط همین است که می‌خواهد مستقل و خارج از کمند سلطه‌ی این و آن، روی پای خود بایستد و زندگی کند - که این هم به برکت ایمان به خداست - «و ما نقموا منهم الاّ أن یؤمنوا باللَّه العزیز الحمید»؛ می‌خواهند از این ملت انتقام بکشند .»(۸۱/۴/۲۶)

در یک نگاه کلان باید گفت مهم‌ترین علت‌های دشمنی بدخواهان و دشمنان اسلام و مسلمین، دین و اخلاق، استقلال، و کارآیی ملت و مدافعان انقلاب اسلامی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«تمام دشمنی‌های دشمنان با ارتش و ملت ایران و انقلاب اسلامی، برای سه رکن ارزشمند؛ دین و اخلاق، استقلال، و کارآیی است .»(۷۶/۱/۲۷)

از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

5. تضعیف و تخریب باورهای دینی

از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان می‌توان به تضعیف و تخریب باورهای دینی اشاره کرد:

«نکته مهمی که همه ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهانخواران تا کیْ و تا کجا ما را تحمل می‌کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند. به یقین آنان مرزی جز عدول از همه هویتها و ارزشهای معنوی و الهی‌مان نمی‌شناسند. به گفته قرآن کریم، هر گز دست از مقاتله و ستیز با شما بر نمی‌دارند مگر اینکه شما را از دینتان برگردانند.» (صحیفه امام، ج ‏۲۱، ص ۹۰)

6. تضعیف ارکان نظام اسلامی

اصل ولایت فقیه به عنوان مهم‌ترین رکن نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌رود و دشمنان همواره در پی تضعیف آن هستند. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«استکبار جهانی این بار تصور کرد که می‌تواند روش مؤثرتری را برای مبارزه با انقلاب اسلامی تجربه کند و بر همین اساس پس از مطالعه زیاد به این نتیجه رسید که باید رهبری انقلاب را هدف قرار دهد، زیرا می‌داند که با وجود یک رهبر مقتدر در ایران اسلامی، همه توطئه‌های آنها نقش بر آب خواهد شد .»(۷۶/۹/۵)

مجلس خبرگان یکی دیگر از مهم‌ترین ارکان جمهوری اسلامی است که هدف دشمنی بدخواهان انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است. حضرت امام (ره) در پیامی به مناسبت اولین نشست مجلس خبرگان رهبری فرمودند:

«(مجلس خبرگان) مجلسی است که برای ادامه نظام جمهوری اسلامی و مشرعیت بخشیدن به آن نقش اساسی دارد، مجلسی که علاقه مندان به اسلام و جمهوری اسلامی دل به آن بسته و مخالفان و دشمنان آن چشم به آن دوخته‌اند .»(۶۲/۴/۲۲)

7. تضعیف روحانیت

تضعیف روحانیت از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان محسوب می‌شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«دشمنان اسلام از مقابله با نظامی که منافع نامشروع استکبار را در منطقه برهم زده است، دست نخواهند کشید و با آن آشتی نخواهند کرد. تجربه‌های شکست خورده آنان سبب شده است که روش‌های خود را در مقابله با ملت ایران پیچیده‌تر کنند و امروز به این نتیجه رسیده‌اند که برای زدن و کوبیدن انقلاب، باید به سراغ حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها و یا یک فرد معمم بروند، تا بلکه از طریق آنها به هدف خود برسند، اما توطئه گران از بیداری حوزه و دانشگاه و هوشیاری بزرگان این کشور غافل بودند .»(۷۶/۹/۵)

8. القای ناکارآمدی دین

از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان می‌توان به القای ناکارآمدی دین اشاره کرد. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«استکبار در سی سال اخیر همه امکانات سیاسی اقتصادی و نظامی خود را برای نابود کردن انقلاب اسلامی به کار گرفته است اما به این نتیجه رسیده که حمایت بی دریغ ملت و اتکای نظام اسلامی به ایمان عمیق مردم، از بین بردن جمهوری اسلامی را ناممکن کرده است و به همین علت با همه توان، خنثی کردن وجهه ضداستکباری و کاهش محتوای دینی و روح انقلابی نظام را دنبال می‌کند که این واقعیت هوشیاری کامل ملت و مسئولان را می‌طلبد .»(۷۸/۱۱/۲۸)

9. تفکیک دین از سیاست

تفکیک دین از سیاست از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان محسوب می‌شود. حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) در این رابطه می‌فرمایند:

«دشمنان اسلام درطول یک قرن و نیم گذشته سعی کرده بودند اسلام رابه طورکلی ازعرصه زندگی جامعه بیرون رانده و باطرح نظریه جدایی دین ازسیاست، دینداری رافقط پرداختن به عبادت و اعمال شخصی قلمداد کنند و با حذف اسلام ازصحنه سیاست جهان، کشورهای اسلامی راعرصه غارتگری‌ها و تاخت و تازهای سیاسی خود نمایند .»(۷۷/۱۱/۲۱)

در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت دشمن شناسی یکی از مهم‌ترین ضرورت‌ها و بایسته‌های تمامی جوامع اسلامی و به ویژه ایران اسلامی است.

مهم‌ترین علل دشمنی بدخواهان و دشمنان اسلام و مسلمین، دین و اخلاق، استقلال، و کارآیی ملت ایران و مدافعان انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف است.

همچنین تضعیف و تخریب باورهای دینی، تضعیف ارکان نظام اسلامی، تضعیف روحانیت، القای ناکارآمدی دین، تفکیک دین از سیاست، شکست و نابودی اسلام و نظام اسلامی و… از مهم‌ترین اهداف دشمنی دشمنان محسوب می‌شود.

در دوران کنونی، با توجه به اینکه دشمنی دشمنان به صورت مستمر و همه جانبه پیگیری و دنبال می‌شود، در همین راستا شناخت دشمن و ابعاد دشمنی او امری ضروری است. به همین سبب بر عموم مردم است تا با شناخت همه جانبه دشمن، زمینه نقش آفرینی دشمن را از بین ببرند و همچنین بر نخبگان، اندیشمندان و صاحبنظران است تا با تبیین و تشریح همه جانبه دشمن شناسی، راهبردها و راهکارهای عملیاتی مقابله با دشمن و کسب عزت، اقتدار و امنیت انقلاب اسلامی، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش هموار کنند.

اهم منابع و مأخذ

1. قرآن
2. نهج البلاغه
3. صحیفه امام (ره)
4. بیانات و رهنمودهای حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)
5. واحد محصولات غیرسایبری پایگاه اطلاع‌رسانی Khameni.ir ، دشمن‌شناسی: مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، تهران: مرکز نشر انقلاب اسلامی،‏‫ ۱۳۸۸
6. آفاق مهر، ش ۳۸، فروردین - خرداد ۱۳۸۹، دشمن‌شناسی از دیدگاه امام خمینی قدس سره
7. دیلمی، حسن‌بن‌محمد، أعلام‌الدین فی صفات‌المؤمنین
8. و...