یافته های بعد فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی؛(۱۱)

سرتیپ دوم پاسدار دکتر عباسعلی فرزندی و حمید کبیری شاه آبا د
با همکاری آقای حمید صادقی

مقدمه:
در مجموع، امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ابزار است نه هدف. کما اینکه، کل سیاست نیز ابزار است. ابزاری در خدمت سیر الی الله در دنیای فانی طبیعت. به دیگر سخن، امنیت بخشی از سیاست است و سیاست خود متأثر از نگاه هستی شناسانه و انسان شناسانه است.
مداقه در عوامل تهدید امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی نشان می‌دهد رویکرد جمهوری اسلامی در مسأله امنیت ملی نه با رویکرد کلاسیک و سنتی بلکه با مدرن و نرم افزاری قرابت دارد، زیرا تهدیدات را چندلایه و مرکب و از نظر خاستگاه نه فقط ریشه دار در محیط خارجی با صبغه نظامی، بلکه بیشتر نهفته در محیط داخلی به تصویر می‌کشاند.
در همین راستا، در رویکرد جمهوری اسلامی نقش منابع داخلی تهدید امنیت ملی، آن هم از سنخ تهدیدات نرم افزاری، مقدم بر منابع و عوامل خارجی تهدیدات ارزیابی می‌کنند و متقابلاً، برخورداری نظام سیاسی از عوامل داخلی مقوم امنیت ملی، آن را در برابر هرگونه صدمه و تهدید خارجی از جنس سخت افزاری مصونیت می‌بخشند و بر عکس، وجود ریشه‌ها و زمینه‌های تهدیدات داخلی، از هر گونه تهدیدات خارجی برای امنیت ملی خسارتبارتر محسوب می‌شود.
در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی دو رکن دین و مردم، هم امنیت زا تلقی شده و هم اصلیترین آماج تهدید ارزیابی می‌شوند و ضمن اینکه، نقش عوامل قوام بخش یا تضعیف کننده امنیت ملی در نسبتشان با دین مورد سنجش و داوری قرار می‌گیرد، مردم از سهمی کلیدی برخوردارند، زیرا هرگونه فاصله گرفتن نظام سیاسی، کارگزاران و مردم با اسلام و عدم حضور آگاهانه مردم در عرصه تعیین سرنوشت، یأس، انفعال و حاشیه نشین کردن آنان و تشتت و اختلاف بین آنان، مهمترین تهدید امنیت ملی هستند.

ارکان امنیت
از مهم‌ترین ارکان امنیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- مرجع امنیت: با بررسی آیات قرآن کریم آشکار می¬گردد که مرجع امنیت در دیدگاه قرآن متفاوت از دیدگاه¬های مکاتب بشری است و آن عبارت است از: الف) دین و اصل اسلام ب) ولی امر مسلمین و امامت امت ج) مؤمنان و مردم
۲- تهدیدکننده امنیت: بنابراین می¬توان گفت تهدیدکننده¬های امنیت در قرآن با مجازات آنها بیان شده است. عبارت¬اند از:
الف) تمامیت ارضی آن کشور؛ ب) اعتقادات و الگوهای رفتاری جامعه؛ ج) حاکمیت مستقر در آن کشور. د) کفر و طاغوت
۳- تأمین کننده امنیت: - دولت اسلامی - نیروهای مسلح – مردم - وحدت
۴- اهداف امنیت: - رحمت الهی - قرب الهی – آرامش
مقوم های امنیت: ۱- وحدت ملی ۲- عدالت اجتماعی ۳- نظارت عمومی (امر به معروف و نهی از منکر) - کرامت
راه‌های دستیابی به امنیت از دیدگاه شهید مطهری
۱- ابزارهای نرم ایجابی: الف) مشروعیت عوامل مولد امنیت¬خاطر در امور مستحدثه ب) ملازمه دین و امنیت ج) علم و ایمان و ضرورت ملازمه این دو برای تولید امنیت د) آزادی توأم با صداقت و آگاهی ذ) امور مدیریتی و کارگزاری قضایی
۲- ابزارهای نرم سلبی الف) علم بدون ایمان ب) نفاق ج) مبارزه با ظالمان و زیربارظلم نرفتن
ب‌- ابزارهای سخت: الف) جهاد اصغر ب) ایجاد امکان امن
- جهاد اکبر:
مبارزه با موانع کمال اگر در سطح فردی باشد، جهاد اکبر نامیده می‌شود؛ تلاشی که از سوی تک تک انسان‌ها در جهت جایگزینی فضائل به جای رذائل صورت می‌گیرد.
از نظر امام خمینی برای این مجاهدت، شرایطی است که برای نمونه در مقام نخست نفس که همان مقام ملکیه است، منازلی است که از جمله آن عبارتند از:
الف) تفکر: که تکلیف او را در برابر نعمت‌های بیکران مالک الملک مشخص می‌سازد. انتظار از این منزل و شرط نخست این است که انسان منظور و مقصود از خلقت را دریابد تا فکر بیچارگی خویش باشد و بفهمد که این حیات حیوانی، مقصود بالذات نیست.
ب) عزم: امام خمینی منزل دوم بعد از تفکر را برای انسان مجاهد، منزل عزم معرفی می‌کند و به نقل از مشایخ اسلامی، «عزم» را جوهره انسانیت و میزان امتیاز انسان می‌داند و انتظار از این منزل و شرط جهاد این است که انسان را به انسان شرعی ملبس و مستظهر سازد تا رفتار او موافق مطلوبات شرع شود.
ج) مشارطه، مراقبه و محاسبه: مشارطه که متعاقب عزم است به معنای عازم شدن و شرط کردن بر ترک معاصی برای خلع سلاح شیطان و جنود شیطانی است که با مراقبه یعنی توجه به پایبندی به شرط و ملزم ساختن خود به عمل به آن ملازم و با محاسبه یا حساب کشی از نفس برای پی بردن به وفای عهد یا خیانت به ولی نعمت تکمیل می‌شود.
د) تذکر: نقش معاونت را در مجاهده با شیطان و جنود آن ایفا می‌کند که همان یادآوری خالق و نعمت‌های او و خدا را حاضر و ناظر دیدن است. امام در بیانات خود همواره بر این عبارت که برگرفته از سیره معصوم علیه السلام است تأکید می‌نمود که «عالم محضر خداست در محضر خدا معصیت نکنید». این یادآوری و درکِ «حاضر» که فطرتاً لازم الاحترام است، انسان را به طمأنینه که نقطه اوج امنیت است نائل می‌کند (الا بذکر الله تطمئن القلوب).
مبانی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
مبانی هستی شناسی
 رکن اول، توحید خدا شناسی
 رکن دوم: حقیقت قدرت
 رکن سوم: ولایت
 رکن چهارم: سعادت
 رکن پنجم: تعهد
مبانی خداشناسی
فهرست نام‌های نیکوی خداوند: خدای احد «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» (اخلاص /۱) - خدا بی سو (بدون بعد وبدون جهت) - خدایی که ظاهر وباطن، اول وآخر همه اوست - خدایی که مبدء ومرجع انسان‌ها ودیگر موجودات است - خدای عزیز - خدای قوی - خدای حکیم - خدای عدالت پیشه - خدای جبار ومتکبر (در مقابل ظالمین وستمگران)
سنت‌های الهی: الف) سنت‌ها ب) ویژگی‌های سنت‌های الهی
معرفت شناسی
مبانی انسان شناسی
الف) واقعیت انسان و موقعیت او در هستی مبتنی بر مبانی انسان شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
ب) جایگاه شایستة آدمی در هستی مبتنی بر مبانی انسان شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
ج) نقش مبانی انسان شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی در وصول انسان و جامعه به جایگاه شایستة خود در هستی
اصول مراتب انسانی در مبانی انسان شناسی
مبانی جامعه شناسی
مبانی راه شناسی
مبانی ارزش شناسی
مبانی دین شناسی
الف) مبانی دین شناسی:
ب) سنت‌ها درمبانی دین شناسی
مبانی غایت شناسی)

مبانی معرفت شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
در مبانی معرفت شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی می‌توان گفت:
 انسان نسبت به شناخت هستی و درک موقعیت خود ودیگران در هستی توانایی داردشناخت آدمی با موانع و محدودیت‌هایی همراه است.
 علم انسان دارای اقسام حقیقی و اعتباری است و مراتب و سطوح مختلف دارد. بنابراین مفهوم گسترده، در مقام ارزش گذاری به علم وعالم هم باید انواع علوم تجربی ونقش غیرقابل انکار آنها در کشف واقعیات عالم و شناخت وحل مشکلات زندگی بشر همچنان مورد عنایت باشد و هم لازم است انواع معارف معتبر عقلی ونقلی) اعم از فلسفه وعلوم دینی وسایر علوم
 انسانی (با توجه به نقش برجستة آنها در شناخت وهدایت واقعیات و حقایق مورد نیاز انسان، با عنوان» علم «شناخته شده و مورد تقدیر قرار گیرند.
 علم در عین کشف از واقع (از منظر معلوم)، محصول خلاقیت و ابداع نفسانی (از منظر عالم) است.
 علم در عین ثبات (از منظر معلوم) دارای ویژگی پویایی از (منظر عالم) است
 آدمی منابع وابزار شناخت متعددی در اختیار دارد کهّ مکمل یکدیگرند و برای شناخت منسجم و جامع واقعیات وحقایق جهان باید از همة آنها بهره گرفت و نمی‌توان از برخی به نفع دیگری دست برداشت.
مبانی هستی شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
درمبانی هستی شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی نکات زیر قابل طرح می‌باشد
 هستی شناسی قلمرویی از دانش فلسفی است که موضوع اصلی آن تبیین چیستی و چرایی واقعیت وجود (بیان ماهیت هستی و علت غایی) آن است.
 جهان هستی واقعیت دارد؛ ولی هستی به طبیعت منحصر نیست
 خداوند مبدأ و منشأ جهان و یگانه مالک، مدبّر و رب حقیقی همة موجودات عالم است.
 ویژگی ذاتی جهان (موجودات عالم امکان)، فقر ونیازمحض به واجب الوجود است. این فقرذاتی سبب می‌شود موجودات نه تنها در پیدایش، بلکه در بقا نیز به ذات غنی واجب الوجود به طور ابدی محتاج بمانند
 جهان هستی در عین وحدت، کثرت وجود دارد اما کثرتی غیر اصیل که در نهایت به وحدت باز می‌گردد.
 آفرینش جهان هستی، غایتمند و خداوند غایت همة موجودات است.
 خداوند خیر بنیادین هستی است و همة موجودات عالم را به سوی کمال شایستة آنها هدایت می‌کند. لذا تمام موجودات جهان هستی از هدایت الهی برخوردارند.
 جهان آفرینش از نظام احسن برخوردار و اراده و سنن الهی بر جهان هستی حاکم است
 نظام علت و معلول و سبب و مسبب بر جهان هستی حاکم است.
 جهان آفرینش دارای نظامی یک پارچه است سراسر آن آیت و نشانة علم وقدرت و حکمت و مهر نامتناهی خداوند است (همان)
 عالم ماده و همة موجودات وابسته به آن وجود تدریجی و در زمان دارند و همواره در حال شدن و دگرگونی و حرکت مداوم اند.
 جهان طبیعت و همة واقعیت‌های آن، اموری در حال تزاحم، محدود، پایان پذیر و فناشدنی هستند
• درمبانی جهان‌شناختی:
o جهان با عوالم غیب و شهودش، سرشت توحیدی دارد ( الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت)
o مراتب روحانی، مادی، دنیوی و اخروی¬اش، پیوسته در مسیر تکامل و تعالی به سوی خداوند است
o نظام علّی – معلولی بر جهان حاکم است
o جهان مادی در طول عالم ماوراست و عوامل مؤثر در آن منحصر به علل مادی و طبیعی نیست.
o جهان محل عمل و آزمایش و بستر تکامل و تعالی و یا سقوط معنوی اختیاری انسان است و بر اساس سنت‌های الهی به کردارهای آدمیان واکنش نشان می‌دهد
o خداوند جهان مادی را در خدمت انسان که امانتدار و آبادکننده آن است، قرار داده که در صورت بهره¬برداری کارآمد و عادلانه، تأمین‌کننده نیازهای او است.
مبانی انسان شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنبتی جمهوری اسلامی
• در مبانی انسان شناسی امنیتی؛
 انسان دارای استعدادهای طبیعی قابل رشد و عواطف وتمایلات متنوعی است.
 انسان موجودی همواره در حال شدن، حرکت و دگرگونی است.
 انسان موجودی آزاد (دارای قدرت انتخاب و اختیار) است،
 انسان توانایی شناخت جهان هستی و ابعاد مختلف آن را دارد.
 انسان همواره در موقعیت قرار دارد و می‌تواند آن را درک کند و تغییر دهد
 انسان موجودی اجتماعی است و شخصیت او تا حد زیادی در اجتماع و تحت شرایط محیطی ساخته و پرداخته می‌شود.
 انسان در تکوین و تحول هویت ناتمام و پویای خود، نقش اساسی دارد.
 انسان با شناخت، باور، میل و اراده و عمل فردی وجمعی، در تغییر موقعیت، تکوین و تحول هویت فردی وجمعی و تعیین آینده و سرنوشت خویش و دیگران تأثیرگذار است.
 خداوند انسان‌ها را با وجود اشتراکات بسیار در استعدادها و علایق طبیعی، فطرتا الهی، بهره مندی ازعقل واراده واختیارو....، دارای برخی خصوصیات متفاوت آفریده است.
 انسان آفریدة خداست؛ پس غایت زیست انسانی نمی‌تواند فارغ از غایت آفرینش باشد و غایت آفرینش انسان، باید با غایت آفرینش جهان هماهنگ باشد
 قرب الی الله مصداق اتم غایت زندگی انسان از منظر دین است و تحصیل همة کمالات مقدمة قرب به خدا و انسانیت انسان در گرو رسیدن به مراتب آن است.
 شرط اصلی قرب الی االله، تحقق توحیدربوبی در همة مراتب و ابعاد زندگی انسان است.
 تحقق حیات طیبه بر اساس انتخاب و التزام آگاهانه و اختیاری نظام معیار ربوبی، تنها راه قرب الی االله است.
 تحقق حیات طیبه دارای ابعاد فردی و اجتماعی ودربرگیرندة شئون مختلف زندگی آدمی است.
 مراتب و ابعاد حیات طیبه را می‌توان از منظر دینی مصداق همة مفاهیم و ارزشهای ناظر به غایت زندگی انسان، که قابل تحقق در زندگی دنیوی بشرند، دانست.
 یکی از ویژگی‌های مهم حیات طیبه، توازن و اعتدال در ابعاد مختلف امنیت است.
 مهمترین زمینة تحقق حیات طیبه در بعد فردی آن است که هر یک از افراد جامعه، آمادة تحقق مراتب حیات طیبه در همة ابعاد شوند و مؤثرترین بستر تحقق حیات طیبه در بعد اجتماعی هم آن است که جامعه به لحاظ حیثیت جمعی خود (روابط و اوصاف متکی برجمع) آمادة تحقق آگاهانه واختیاری حیات طیبه شود.
 انسان موجودی است مرکب از جسم و روح: دو حیثیت در هم تنیده و مرتبط.
 حقیقت انسان، روح اوست و کمال و جاودانگی آدمی به کمال و بقای روح مربوط می‌شود.
 انسان فطرتی الهی دارد که قابل فعلیت یافتن و شکوفایی یا فراموش شدن است.
 انسان بر حسب فطرت و آفرینش، جویای همة مراتب کمال تا حد (بی نهایت) است
 آفرینش انسان، هدفمند و در هماهنگی کامل با غایت هستی است
 سنت‌های الهی بر زندگی انسان حاکم است.
 انسان هم کرامت ذاتی دارد و هم می‌تواند کرامتی اکتسابی به دست آورد و لذا این قابلیت را دارد که خلیفة خدا در روی زمین باشد.
 در حکمرانی اسلامی همة انسان‌ها، برحسب آفرینش برابرند و از حقوق و تکالیف عادلانه برخوردارند.
 خداوند توانایی ویژهای به نام عقل و خرد به انسان ارزانی داشته است
 انسان موجودی آزاد و صاحب اختیار است که این آزادی واختیار را خدا به اوداده است
 انسان موجودی است دارای استعدادهای ِ طبیعی متنوع و عواطف وتمایلات گوناگون که می‌توانند در هر جهت (مثبت یا منفی) فعلیت یابند و تأثیرگذار باشد
 انسان‌ها، ضمن داشتن طبیعت و فطرت مشترک، دارای خصوصیات متفاوتند.
 انسان همواره در» موقعیت «است و می‌تواند آن را درک کند و تغییر دهد
 انسان در عین برخورداری از استعدادهای فراوان، دارای انواع محدودیت‌ها و مواجه با بسیاری از تهدیدهای بیرونی ودرونی ا ست
 انسان موجودی اجتماعی مبتنی بر حکمرانی اسلامی است. لذا هم وجود آدمی تاحدی قابل توجه از شرایط اجتماع تأثیر می‌پذیرد وهم می‌تواند با توسعة وجودی خویش، با دیگران ارتباط برقرار کند و اجتماع را تحت تأثیر خود قرار دهد.
 آدمی در تکوین و تحول هویت ناتمام و پویای خود، نقش اساسی دارد. معرفت، باور، میل، اراده، عمل (فردی وجمعی مداوم) ودر نتیجه کسب صفات و توانمندی هاو مهارت‌ها، عناصر اصلی تکوین و تحول هویت حکمرانی اسلامی انسان اند.
 هویت دو وجه فردی و جمعی دارد و در انواع و جنبه‌های مختلف از جمله حکمرانی اسلامی قابل تحقق است.)
 انسان موجودی مکلف است و نسبت به انجام تکالیف خود، نخست در برابر خداوند و سپس در برابر خویشتن ودیگران مسئولیت دارد.

درمبانی جامعه شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
o درمبانی جامعه شناسی می‌توان نکات کلیدی زیر را بیان کرد
 جامعه به عنوان بستر تعامل و مشارکت در جهت تأمین انواع نیازها و شکوفایی استعدادها، نافی هویت فردی، اختیار و مسئولیت اعضا نیست ولی می‌تواند به بینش، گرایش، منش، توانش و کنش ارادی آنها جهت دهد و از افراد به ویژه نخبگان اثر پذیرد.
 ساخت‌یافتگی حکمرانی اسلامی عمدتاً مبتنی بر فرهنگ است که به‌مثابه هویت و روح کلی جامعه در اجزاء و عناصر خرد و کلان آن حضور دارد.
 جوامع با وجود پاره‌ای تفاوت‌ها، تحت تأثیر سنن الهی و قوانین تکوینی مشترک و فراگیر هستند.
 جامعه دینی مبتنی بر شکل گیری مناسبات اجتماعی بر اساس اصول و ارزش‌های دینی از جمله حکمرانی اسلامی است جهت‌گیری تاریخ به‌سوی آینده‌ای پیشرفته در تمام ابعاد مادی و معنوی با حاکمیت ایمان و تقوا و رهبری امام معصوم (ع) است.
 پیشرفت حقیقی با هدایت دین اسلام، رهبریِ پیشوای الهی، مشارکت و اتحاد مردم و توجه به غایت پایدار تحقق کلمه الله حاصل می‌شود.
 مصلحت عامه بر مصالح فردی مقدم است
 اصالت فرد در ضمن اجتماع با تقدم اجتماع حاکم است

مبانی راه شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
 هدایت و سیردادن هستی، انسان و افراد بسوی هدف غایی و الیه المنتهی نیازمند قانون الهی (وحی) و مقامات و افرادابلاغ کننده و تبیین کننده آن و مجریان درست آن نیازمند راهنمایان عالم و معصوم و سفارش دهندگان آنان هستیم میراث نبوی در تنظیم جامعه‌ی آرمانی امام زمان علیه السلام در واقع میراث نبوت است
 ۲اکنون که امام در غیبت کبری بسر می‌برد ولایت فقیه شعبه‌ای از ولایت ائمه‌ی اطهار (ع) که همان ولایت رسول الله (ص) می‌دانند.
 ولایت فقیه از جنس حاکمیت است حاکمیتی که آن را مجتهدی جامع الشرایط بر عهده دارد. شرایطی مانند: اجتهاد مطلق»، «عدالت مطلق»، و «قدرت مدیریت و استعداد رهبری». یعنی از سویی باید صدر و ساقه ی اسلام را به طور عمیق و با استدلال و استنباط بشناسد و از سوی دیگر، در تمام زمینه‌ها، حدود و ضوابط الهی را رعایت کند و از هیچیک تخطّی و تخلّف ننماید و از سوی سوّم، استعداد و توانایی مدیریت و کشورداری و لوازم آن را دارا باشد و این شیوه هدایتی و حکومتی نیاز به قوانین و حقوق منبعث از فقه اسلامی و بر اساس فقه اسلامی در تربیت تحقق می‌یابد
مبانی ارزش شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
در فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی بر واقعیت‌های مربوط به عمل آدمی و نتایج آن تکیه دارد.
 هم از طریق «عقل و فطرت انسانی» و هم با مراجعه به نظام «معیار دینی» معلوم می‌گردد.
 امنیت انواع و مراتب مختلف دارند و به شکل سلسله مراتبی با غایت اصیل زندگی آدمی - یعنی قرب الی الله- ارتباط دارند.
 ارزشمند دانستن هر عمل، هم تابعُ حسن فعلی و هم وابسته به حسن فاعلی است.
 حیات طیبه وضع مطلوب زندگی بشر بر اساس نظام معیار ربوبی است که با انتخاب و التزام آگاهانه و اختیاری این نظام معیار در همین زندگی دنیایی در جهت تعالی آن از سوی خداوند به انسان اعطا می‌شود و تحقق آن باعث دستیابی به غایت اصیل زندگی انسان، یعنی قرب الی الله خواهد شد.
 حیات طیبه، مفهومی یکپارچه و کلی است که همة ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان را در برمی گیرد وشئون گوناگونی دارد که درارتباط و تعامل با همدیگر و با محوریت شأن اعتقادی، عبادی واخلاقی، آن را محقق می‌سازند.
 حیات طیبه مفهومی ذو مراتب است که برخی از مراتب نخستین آن مطلوب بالفعل همة انسان هاست و لذا باید تلاش برای تحقق حیات طیبه، از این مراتب آغاز گردد.
 یکی از ویژگی‌های مهم حیات طیبه، توازن و اعتدال در ابعاد مختلف آن از جمله امنیت است.
 تأسی به اولیای الهی و تولا و اطاعت از آنها ودشمنی با دشمنان راه خدا و اولیای خداوند، تنها راه تحقق کامل حیات طیبه در مسیر قرب الی االله است.
 آماده شدن افراد جامعه برای تحقق آگاهانه و اختیاری حیات طیبه، مهمترین زمینة تحقق این نوع زندگانی و تربیت است.
 آزادی حقیقی انسان، در رهایی از همة موانع درونی وبیرونی رشد وتعالی انسان- نظیروابستگی به شهوات و تمایلات نفسانی، پذیرش انواع ستم اجتماعی واقتصادی وفرهنگی، تبعیت کورکورانه از هنجارها وسنت های غلط و اطاعت از حاکمیت طاغوت - و حرکت به سوی عبودیت خداوند است.
 عدالت اساسی‌ترین ارزش اخلاقی و اجتماعی در نظام معیار اسلامی و همچنین امنیت است.
 رأفت و احسان وگذشت وبخشش، مهمترین ارزش هایّ متمم عدالت در حکمرانی اسلامی هستند.
 علم و عالم درتانین نقشی بنیادی دارند ۲) علم در رأس فضیلت‌ها ،۳) ریشة همه خوبی‌ها ۴) هم نشین جدایی ناپذیر ایمان ،۵) چراغ عقل ۶) و مایة ارزش گذاری آدمیان در حکمرانی اسلامی است
 زیبایی و هنر از نمودهای تعالی بخش حیات بشری و یکی از تمایلات فطری انسان در حکمرانی اسلامی است و ارزش زیباشناختی هم ناظر به واقعیت‌های عینی است و هم وابسته به ادراک فرد در حکمرانی اسلامی
 طبیعت و پدیده‌های طبیعی را، افزون بر ارزش ابزاری در جهت تحقق غایت زندگی، باید با نگرش نمادین، به مثابة آیاتی از حکمت، لطف و اقتدار الهی ملاحظه می‌گردد
مبانی دین شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی
 دین حقیقت واحدی است که از سوی خدا برای هدایت بشر به سوی سعادت حقیقی وجاوید فرستاده شده است و شرایع توحیدی مصادیق متکامل آن محسوب می‌شوند؛ خاستگاه تربیت ومقصد دین حق (اسلام)، فطرت انسان و شکوفائی آن است.
 دین اسلام، در راستای تحقق مراتب حیات طیبة انسان درهمة ابعاد فردی و اجتماعی، نظام معیار مورد نیاز برای هدایت آدمی به سوی سعادت جاوید را در همه شئون زندگی تربیت ارائه می‌کند
 دین برای تحقق حیات طیبه در همة ابعاد، ما را علاوه بر استفاده از تجارب متراکم بشری، به خلاقیت و ابداع و فعلیت بخشیدن به همة ظرفیت‌های فکری خویش در رابطه با تربیت فرا می‌خواند.
 حوزة رهنمودهای نظام معیار دین حق (اسلام)، همة انسان‌ها در هر زمان و مکان و زبان آن جهانی است. لذا دین اسلام با دو ویژگی توأمان ثبات و پویایی، پاسخگوی نیازهای فرد و جامعه در زمینة هدایت انسان به سوی ساحت ربوبی است.
 تفکیک دنیا از آخرت، فرد از اجتماع، جسم از روح و امور مادی از ارزش‌های معنوی، معنا ندارد و لذا تحقق کامل رسالت دین اسلام، افزون بر رشد همه جانبه افراد بربنیان ارزش‌های دینی، مستلزم پیشرفت متوازن و همه جانبه جامعه صالح برهمین اساس است.
 شناخت دین اسلام، علاوه بر فهم و تفسیر روشمند قرآن کریم، نیازمند بهره مندی از سنت معتبر پیامبر (ص) و معصومان (ع) و تکیه بر تبیین و تفسیرپیامبر (ص) و اهل بیت (ع) از حقایق دینی است.
 اجتهاد، سازوکار فهم روشمند نظام معارف دینی وارزش های مبتنی برآن (هنجارها و احکام عملی شریعت) برای حرکت دین مدار انسان در چهارچوب اصول وضوابط ثابت دین و متناسب با مقتضیات زمان و مکان است
 معارف دینی، مجموعه‌ای است نظام مند، جامع نگر، پایا و پویا، با تلقی منظومه‌ای از حیات انسان، که بر پایه‌ی احکام عقل نظری و عقل عملی ست (تحت عنوان حجت باطنی)؛ و با تکیه برقرآن وسنت معتبر، از طریق جریان اجتهاد، هدایت کنندة عقل مولّد و عقل ابزاری بشر و پذیرای نتایج ودستاوردهای معتبرآن هاحتی در رابطه با تربیت است.
 دین اسلام، نویدبخش آینده‌ای روشن برای انسان-جامعة عدل جهانی- است که مستلزم تلاش جامعة صالح دینی جهت تأسیس تمدن نوین اسلامی براساس نظام معیار اسلامی است و تربیت نقش اساسی دارد
 تأسیس و تداوم حکومت براساس معیارهای دینی، راهکار اصلی تحقق کامل نظام معیار اسلامی و مهمترین زمینة اجتماعی و سیاسی لازم برای عینیت یافتن حیات طیبه در همة ابعاد ومراتب است.
 دینداری (تدین)، پویش خردورزانه و مداوم آدمی است برای وصول به مراتب حیات طیبه در همة ابعاد برمبنای ایمان آگاهانه و اختیاری به خداوند، زندگی اخروی ومضمون پیام هدایت رسولان الهی و با التزام عملی به نظام معیار دینی؛ لذا محصول این حرکت عقلانی انسان برای پاسخ گویی مثبت به دعوت الهی، با داشتن مؤلفه‌های متعدد ومراتب گوناگون در ابعاد فردی وجمعی از جمله تربیت قابل تحقق است.
 دین حق در هدایت حرکت آدمی به سوی تحقق حیات طیبه، نه تنها هدف و مقصد، بلکه راه و روش وصول به مقصود را نشان می‌دهد: تحقق عینی و تام این هدف به لحاظ فردی در مصادیق انسان کامل- پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) آشکار می‌گردد و وصول به این مقصد (تحقق حیات طیبه) نیز برای همگان در قبول ولایت و تأسی و پیروی فردی وجمعی از ایشان باعث متجلی تربیت می‌شود

مبانی غایت شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی

 در حکمرانی اسلامی اعتقاد به آخرت مفهوم مرگ را به درستی برای انسان حل می‌کند
 در منطق دین، مرگ نقطه عطف زندگی و نه نقطه پایان آن است
 بر محورغایت گرایی و غایت محوری است که در آن بقا انسان تضمین شده است.
 حیات طیبه» هم حاصل امنیت و هم محصول امنیت محسوب می‌شود.
 سعادت» رابطه مستقیم با امنیت دارد.
 مبانی غایت شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی «کمال» گرا می‌باشد
 مبانی غایت شناسی فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی فضیلت» را در تحقق امنیت می‌داند

اصول بعد فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی عبارتنداز:
ایمان به خدا، انسان‌سازی، مردم‌سالاری دینی، لزوم تشکیل حکومت، استقلال، ولایت مداری، امنیت مردم پایه، عدالت، قانون گرایی، حق گرایی، بازدارندگی، وحدت

مولفه‌های بعد فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی عبارتنداز:
مسائل اعتقادی و اخلاقی، تربیت، تعلیم، نظام مردمی، حقوق مردم، حقوق قانونی، لزوم منطبق بودن قوانین با اسلام، فلسفه عملی حکومت، تحقق عملی فقه اسلامی، فهم دقیق و ژرف دینی، حکومت با ثبات، ساخت استحکام درونی، خود کفایی، ولایت الهی، ولایت فقیه، زمام داری صالح، امنیت اجتماعی، صیانت از نظام اسلام، عوامل ایجاد امنیت، تمرکز بر تهدیدهای امنیتی، هوشیاری در دفاع از امنیت، جلوگیری افشای اسرار مملکتی، گسترش عدالت و بندگی خدا، رعایت اصول عدالت و انصاف، اجرای عدالت اجتماعی، احترام و التزام به قانون، تجسم انقلاب در قانون، اجرای مقرّرات عادلانه و فاخر اسلامی، مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد قانون گذار، حقوق زن و خانواده، حقوق دولت، حقوق بشر، حقوق مردم، اقتدار نظامی و دفاعی، پایگاه مردمی نظام، قدرت نظامی، وحدت ملی و رفق و مدارا، ایجاد تمدن اسلامی، همگرایی جهان اسلام، اقتدار آفرینی ایمان در ن. م، لزوم ایمان به خدا در تامین امنیت، امنیت آفرینی ایمان در نظام اسلامی
شاخص‌های بعد فقهی و حقوقی امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی عبارتنداز:
غایت کمال انسانی، جلوگیری از گمراهی، تمهید و بستر سازی حیات مادی، بالندگی عقل، تمهید و بستر سازی حیات معنوی، تأمین سعادت همگانی، زهد در دنیا و رغبت به آخرت، تعالی یافتن اخلاق انسان‌ها، رشد معنویت در جامعه، رشداستعداد های ذاتی مردم، رشد دانش، محتوا اسلامی، توجه به علم و کار، رشد علمی و اقتصادی، آرای عمومی مردم، اقتدارِ برخاسته‌ی از اختیار مردم، تأمین خواسته‌های مردمی، رفاه عمومی، مستضعف‌نوازی، حق تعیین سرنوشت، حقوق اقلیت‌ها، حق الناس بودن انتخابات، حقّ شهروندیِ، آزادی در بیان عقیده مشروط به صحت، خداوند قانونگذار حقیقی، حفظ و حمایت حقوق و مصالح تمام قشرهای ملت، مراعات حقوق همگانی، قانون اسلام مترقی‌ترین قوانین، قانون بر پایه عدل و حفظ نظام و حقوق، حق قانونگذاری مختص خداوند، قانون اساسی برگرفته از قانون اسلام، نهاد شورای نگهبان حافظ احکام مقدس اسلام و قانون، اجرای احکام اسلام، قانون زندگی دنیوی و اخروی انسان، ریشه‌کن کردن بدعت‌ها، ستتنباط وظایف فردی و اجتماعی انسان، فقه تئوری اداره انسان در دنیا، زمان و مکان عناصر تعیین کننده اجتهاد، استنباط احکام شرع، جداسازی فقیه واقعی و حقیقی از غیرواقعی، شناخت دین، دانش فهم اسلام، معرف دینی، حفظ منافع ملی، بستر افتخارات بزرگ ملی، حفظ نظام جمهوری اسلامی، حاکم شدن دولت واحد دینی، بهره گیری از توانمندی بومی و درون زا، تجهیز و بازسازی، لزوم موفقیت نیروهای مسلح با تکیه بر درون، تکلیف نیروهای مسلح بر قطع وابستگی به دیگران، توانمندی و اقتدار همه حوزه‌ها، توزیع سرمایه، سامان دادن نظام اقتصادی سیاسی و فرهنگی، شکوفا سازی اقتصاد، حاکمیت ارزش‌های الهی در جامعه، وعده الهی به پیامبر و مؤمنان، فریضه امر به معروف و نهی از منکر، ولایت فقیه صیانت از اسلامیت نظام و رهبری، عمل به وصیت نامه وتوصیه های امام خمینی، ایستادگی در برابر توقعات نا مشروع دیگران، نفی ولایت طاغوت، پرهیز نظام سیاسی از بی ایمانی، اعتقادات دینی و مذهبی مردم، وفاق و هم گرایی ملی، نظارت عمومی، مبارزه با مفاسد و انحرافات اجتماعی، امنیت مسکن وشغل، تأمین آسایش و رفاه مردم، نظام انقلابی، تولی و تبری، پرهیز از حاکمیت سلیقه‌های شخصی، همگرایی جهان اسلام، تأمین امنیت حقوقی و قضایی، تأمین امنیت معنوی و اجتماعی، تأمین امنیت سیاسی، تأمین امنیت فردی اجتماعی، تأمین امنیت اقتصادی، نا سپاسی نعمت‌های الهی، تجاوز به حقوق مردم، اختلافات سیاسی و اجتماعی، واگرایی جهان اسلام، مبارزه عالمانه با تهاجم فرهنگی، جلوگیری از نفوذ، جلوگیری از سلطه دشمنان، نفی هرگونه تعدی و تجاوز به حقوق مردم، شناخت حیله‌ها و آفتهای نفس خویش، ضد براندازی، شناخت غرب حیله گر و شرق متجاوز، حفاظت از اطلاعات، عدالت به عنوان رمز بقا، ایجاد وحدت بر مبنای اعتقادات دینی و الهی، اجرای نظام تأمین اجتماعی، تأمین نظم متکی بر عدالت، نفی عوامل افساد و اخلال در امنیت اقتصادی، توزیع عادلانه ثروت، عدالت اجتماعی و پر کردن شکافهای طبقاتی، خود کفایی در بخش کشاورزی، فقر زدایی، در اولویت بودن قانون، تقویت روح قانون‌پذیری، تبعیت از قانون، تنظیم قوانین، لزوم قوانین راهگشا، لزوم احترام به قانون، حقوق اسلام حقوق مترقی و جامع، در رأس بودن قانون، تطابق قوانین با مصالح و مفاسد واقعیه، نظارت قانونی، حریت و صراحت و حقگرایی، اصل قرار دادن رفع فقر و محرومیت، هماهنگی مجلس با قوانین اسلام، اولویت دادن به مسائل زن و خانواده، تقویت نهاد خانواده و جایگاه زن، رعایت عفاف زن، زن و مرد دارای، اجازه‌ی مشترک و همسان، حقوق زن و مرد متناسب با قابلیت، حق حاکمیت، استقلال در حاکمیت، حق حکومت اسلامی، لزوم نگاه واقع بینانه به حقوق بشر، حقوق بشر اسلامی با پایه‌های متقن و عقلانی، مبارزه با مدّعیان دروغ‌گو و وقیح حقوق بشر
حقوق فطری حقوق اولیۀ بشریت)،حق سرنوشت، ناظر به مشکلات زندگی مردم، لزوم بهره گیری از علم، حق معیشت و رفاه و آسایش، حقوق ضعفا، شناخت قدرت و ظرفیت و استعداد دشمن، دانش فنی نظامی (جنبش نرم افزاری و تولید علم)
تقویت و به روز کردن قوای نیروهای مسلح، واکنش مقتدرانه نیروهای مسلح به تجاوز دشمن، وحدت رویه و تمرکز بر وظیفه اصلی در قوای مسلح، مسئولیت پذیرنمودن نیروهای نظامی تکیه بر قدرت مردم در حوزه نظامی افزایش اعتماد به نفس نیروهای نظامی تنوع در عملیات نظامی آموزش اصولی نیروهای نظامی طرح‌های دفاعی و تعرضی نظامی
داشتن تسلیحات جدید نظامی رزمایش‌ها و عملیات نظامی هوشیاری آحاد مردم انسجام و ثبات داخلی دوری از نفاق و دوگونه گویی حفظ التیام و همدلی ملی گسترش دین و معنویت و مفاهیم اسلامی گسترش و تعمیق معارف دینی
زمینه سازی برای حکومت جهانی اسلام روز قدس مصالح ملت و مطابق با اسلام حفظ و احیای ارزشهای اسلام
حفظ جهت اسلامی حمایت از نهضت‌های آزادی بخش تشکیل جبهه متحد اسلامی مشخص کردن تکلیف مسئولان ن. م ایجاد روحیه شهادت طلبی عدم هراس از دشمن و عدم ترس از مرگ تاثیرگذاری ایمان نیروهای مسلح بر تامین امنیت ملت احساس تکلیف و تعهد درتامین امنیت بواسطه ایمان موفقیت قطعی در تامین امنیت در صورت آراسته شدن به ایمان و تقوا اتکای ملت به خداوند در راستای تامین امنیت جاری شدن امنیت در زندگی انسان با وجود ایمان
قدرت ملت بواسطه اتکاء به ایمان و دستورات دین ‌