اندیشه دفاعی - امنیتی
نیم نگاهی به نهضت عاشورا از منظر اندیشه دفاعی- امنیتی (ماهیت و اهداف)؛ (۱)
سرتیپ دوم پاسدار دکتر عباسعلی فرزندی
دین مبین اسلام را محمدی الحدوث و حسینی البقاء خوانده اند ورمزجاودانگی حرکت حضرت امام حسین (ع) را باید تجلیل ارزش های والای الهی و انسانی در عرصه حفظ و حراست از مکتب حیات بخش اسلام جستجو نمود.
جامعه همواره درپی یافتن الگوهایی است که بتواند با پیروی از آنها راه سعادت و کمال را بپیماید و امنیت و آرامش را برای مردمان خود به ارمغان بیاورد. نهضت عاشورای حسینی، یکی از بزرگترین و ماندگارترین نهضت هایی است که تقابل بین حق و باطل در آن نمود عینی پیدا کرد و تمام حق و باطل، ایمان و کفر در مقابل هم صف آرایی کرده و چهره و باطن حقایق خود را نشان دادند.
درس های عاشورا در گستره زمان و زمین همچنان ادامه دارد، عاشورا رسالت بزرگی را بر دوش همه دینداران به ویژه آگاهان جامعه نهاده است.
نهضت عاشورا، شعله ای بود که از گودال قتلگاه در کربلا به همه زمین ها و زمان ها گسترده شد و الگویی ماندگار برای همه حق جویان عالم و آزادی خواهان جهان به ودیعت گذاشت. آنچه کربلا را بر قله حوادث تاریخ اسلام نشاند و فروزان تر از هر چراغی راه بر بشریت تشنه حقیقت و جویای سعادت روشن کرد حماسه، پیام و سوگ بود و این سه عنصر و ویژگی کربلا را به کاملترین و ماندگارترین نهضت و انقلاب تبدیل کرد.
عاشوراییان والاترین آرمان ها و روشن ترین ایمان و معرفت را در قلب و جان خود اندوخته بودند، از این رهگذر با حماسه سازی بینظیر خود کاروان عشق و دلدادگی را تا سر منزل قرب الهی همراهی کردند و در این راستا الگو و اسوه جهانیان شدند.
کربلاییان که مصداق اکمل و اتم: معرفت، جوانمردی، صبر و ولایت مداری، تکلیف گرایی، ایثار و … را در عالی ترین وجه خود به نمایش گذاشتند برای هر لحظه و هر حرکت و اقدام خود پیامی جاودانه به بشریت دادند و حجت را بر همگان تمام کردند.
در کربلا می توان صف آرایی همه اسلام در مقابل همه کفر، نفاق و پستی را به روشنی مشاهده کرد.
کربلا آینه تمام نمای مظلومیت حق و حق باوران است که با انواع و ابعاد ستم و جنایت یزیدیان مواجه شدند از این رو سوز و سوگ برخاسته از آن حوادث هر دلی را میلرزاند و حتی دشمنان قسی القلب را به گریه وا می دارد و این سوگ طاقت سوز است که مظلوم یاوری و بغض و کینه نسبت به ظلم و ظالم را در دل ها برافروخته می کند. چهارده قرن است که دلدادگان به نهضت عاشورا با تمسک به فرهنگ عاشورایی و پیروی از عاشوراییان مسیر سعادت را می پیمایند.
انقلاب کربلا اگرچه از لحاظ زمان کوتاه ترین، از نظرگاه جغرافیایی محدودترین و از لحاظ جمعیت کم تعداد ترین بوده است، اما همواره الهام بخش همه آزادگان و آزادی خواهان بوده است، چنانکه نسیمی از کربلا بر سرزمین اسلامی ایران وزید و با پیروزی انقلاب اسلامی و موفقیت های پی در پی بیش از چهار دهه این انقلاب، عزت، عظمت و سربلندی ملت ایران و دیگر ملت های دلداده نهضت حسینی را رقم زد.
به جرأت می توان گفت در طول قرن ها مبارزه در تاریخ اسلام و شیعه، هیچ نهضتی چون انقلاب اسلامی مانند
نهضت عاشورا و کربلای حسینی (ع) صحنه های عزت آفرین را به تصویر نکشیده است، برقراری پیوند این دو نهضت، نشانه سلامت و قداست راه روش ملت فداکار ایران اسلامی و رهبری عاشورایی انقلاب اسلامی است.
در هر دو نهضت تکلیف گرایی حاکم بوده، عزت مداری و استقامت وظلم ستیزی موج می زند، سربازان فداکار این نهضت چونان عاشورائیان در رکاب رهبری الهی خود فداکاری می کنند تلاش برای بقای مکتب اسلام هدف محوری نهضت و انقلاب است.
با عنایت به این موضوع که وقوع انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی «قدس سره الشریف» در چهاردهمین قرن حرکت تاریخی و پر اثر عاشورا، سرانجام روشن و دستاورد مبارکی از آن حرکت الهی و پرتوی از آن خورشید عالمتاب بود و هست. نقشی که عاشورا در شکلگیری مبارزه و انقلاب و پیروزی آن داشته بر کمتر کسی پوشیده است. نقشآفرینی عاشورا در انقلاب و پیروزی محدود نمیشود; بقا و تقویت نظام اسلامی و گسترش پیام انقلاب مرهون همین نقشآفرینی است
عاشورا به‌مثابه یک فرهنگ: فرهنگی که می تواند برای خوب زیستن همه نسلها در همه زمانها الگو نمونه باشد. این فرهنگ، جامعِ تمامی کمالات و فضایل انسانی است و امام حسین (ع) به عنوان پرچمدار این فرهنگ، مصداق اتمّ و اکمل تمامی واژه های این فرهنگ ناب و انسان ساز است.
رمز بقای انقلاب اسلامی، ایستادگی بر ارزش ها و آرمان هایی است که در منطق عاشورا به شفافترین و زلالترین وجه ممکن متجلی گردیده است.
خدا محوری، دین باوری و معاد اندیشی به عنوان اصلی ترین اصول نهضت عاشورا در جلوه های رفتاری ملت ایران تجلی دارد، لذا باید گفت: نهضت عاشورا به لحاظ ماهیت اسلام خواهی وظلم ستیزی همواره الهام بخش آزادی خواهان بوده و انقلاب اسلامی از ان الهام گرفته است. امام (ره) با الهام از عاشورا روح حماسه و غیرت دینی را در مردم دمید و آنها را برای حاکمیت اسلام وارد میدان کرد. تبیین اهداف، رویکردها، اصول و مؤلفه های نهضت حسینی از ضرورت های حراست و حفاظت از انقلاب اسلامی و دست آوردهای آن است.
حضرت امام (س) علل شکل گرفتن و بقای انقلاب اسلامی را مدیون و مرهون عاشورا و نهضت اباعبدالله (ع) می‌دانند و معتقدند که مردم درس قیام و مبارزه را از امام حسین (ع) فراگرفته‌اند: " رمز پیروزی اسلام بر کفر جهانی را در این قرن که پانزدهم خرداد ۴۲ سرآغاز آن بود، در دوازدهم محرّم حسینی جستجو کند، که انقلاب اسلامی ایران، پرتوی از عاشورا و انقلاب عظیم الهی آن است." (صحیفه امام، ج ۱۷، ص: ۴۸۲)
نهضت عاشورا، کارکردهایی بی نظیر برای همیشه دارد و بازخوانی کارکردهای آن میتواند پشتیبان مسیر تعالی ایران اسلامی باشند حماسه عاشورا، الگوی کار آمدی را برای هدایت جامعه انسانی به ویژه در دوره های بحرانی در دسترس قرار می دهد.
از این رو برای تبیین ابعاد اندیشه دفاعی -امنیتی عاشورا می توان اهداف نهضت حسینی، رویکرد های عاشورا و کارکرد های آن نهضت را مورد برسی قرار داد.
اهداف نهضت عاشورا
فهرستی از این اهداف مقدس عبارتند از:
- اگاه ساختن مسلمانان و افشای ماهیت واقعی امویان،
- احیای سنت نبوی و سیره علوی
- از بین بردن سلطه استبدادی بنی امیه بر جهان اسلام،
- حاکم ساختن حق و نیرو بخشیدن به حق پرستاران،
- تامین قسط و عدل اجتماعی و اجرای قانون شرع ف
- ازبین بردن بدعت های و کجرویها،
این هدف ها، هم در اندیشه و عمل حضرت سید الشهدا (ع) حلوه گر بود هم در یاران و سربازانش متجلی بود.
در اکثر مواردی که امام به ترسیم اهداف خویش پرداخته اند احیای کتاب و سنت شامل احیای شعایر دین، نماز، امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح، از بین بردن فساد و سلطه ف مقابله بااندیشه های انحرافی را ازمهمترین اهداف خود بیان نموده اند که به صورت مختصر به بررسی آنها پرداخته می شود:
۱- احیای کتاب و سنت
عاشورای حسینی، برنامه ای احیاگرانه نسبت به دین و جلوه های گوناگون آن بود، تا در سایۀ بذل خون و نثار جان، دین بر پا شود و سیرۀ پیامبر اسلام (ص) سرمشق عملی مسلمانان گردد. و عزت دین خدا به جامعه بازگردد.
۲- حمایت از دین
در دوره و شرایط سلطۀ امویان بر مقدرات مسلمین، آنچه در آستانۀ نابودی قرار داشت، دین خدا بود، خاندان پیامبر نیز مدافعان و حامیان راستین دین خدا بودند حمایت از اهل بیت (علیهم السلام)، حمایت از دین بود و حمایت از دین در آن مقطع زمانی، شرکت در جهاد ضد ستم و افشاگری علیه کفر پنهان در نقاب اسلام بود.
۳- احیای شعائر دین
حیات بخشیدن به نماز و زکات و امر به معروف و نهی از منکر، بعد دیگری از احیاگری قیام عاشورا است. هم در سخنان امام حسین مطرح است، هم در زیارتنامه آن حضرت و شهیدان دیگر، تعابیری چون اقامۀ نماز، ایتاء زکات، امر به معروف و نهی از منکر، اطاعت خدا، جهاد فی سبیل الله، دعوت به سبیل الله، ایمان به خدا و … دیده می شود.
۳-۱: نماز
نهضت حسینی برای احیاء دین در همۀ مظاهر و جلوه هایش از جمله «نماز» بود. بعد معنوی و عبادی زندگی، برترین بعد حیات است و نماز، بارزترین نشانۀ حیات معنوی مسلمانان است. با توجه به اثرات سازنده و تربیتی و بازدارندۀ این ارتباط با خدا از مفاسد و منکرات، دراسلام اهمیت ویژه ای دارد.
امام حسین در نهضت عاشورا اهتمام بسیاری به نماز دارد. مهلت شب عاشورا را آن حضرت و یارانش به نماز و تضرع به درگاه خداوند گذراندند و از تکیه گاه خدایی برای نبرد عاشورا، مددد گرفتند.
۳-۲: اصلاح
سیدالشهدا در سخن معروف خویش به این هدف اصلاحی اشاره فرموده است خروج خویش را با انگیزۀ «طلب اصلاح در امت پیامبر» معرفی گردیده است: «و انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی»
۳-۳: امر به معروف و نهی از منکر
امام حسین (ع) در ضمن بیان انگیزه های قیام خویش به این عنصر مهم اشاره می فرماید آنجا که می گوید: «ارید ان امر بالمعروف و انهی عن المنکر»
فساد گستردۀ امویان را که از دلایل عمدۀ نهضت حسینی و امتناع آن امام شهید از بیعت با یزید بود، می توان چنین برشمرد:
- اسلام زدایی و تحریف معارف دین و بدعت گذاری
- ترویج فرهنگ جبر و سکوت و تسلیم
- غارت بیت المال و صرف آن در راه منافع و امیال شخصی
- فساد اخلاق و ترویج شراب و شهوت و قمار
- احیاء تعصب های قومی و ارزش های دوران جاهلی
۳-۴: بدعت ستیزی و باطل ستیزی
امام حسین (ع) به عنوان مصداقی ازعمل به تکلیف الهی مبنی بر مبارزه با بدعت ها در دین، به دفاع از حریم دین پرداخت و از انگیزه های خویش را، احیای دین و بدعت ستیزی برشمرد. از جمله در نامه ای که به بزرگان بصره نوشت، چنین آمده است: «ادعوکم الی کتاب الله و سنه نبیه فان السنه قد امیت و البدعه قد احییت» شما را به کتاب خدا و سنت پیامبرش دعوت می کنم، همانا سنت مرده و بدعت زنده شده است.
۳-۵: مقابله با اندیشه های انحرافی
سه مفهوم «اطاعت از ائمه، لزوم جماعت، حرمت نقض بیعت» از رایج ترین اصطلاحات سیاسی بود که خلفا به کار می بردند شاید بتوان گفت سه مفهوم مزبور، پایۀ خلافت و نیز دوام آن را تضمین می کرد. اطاعت از امام به معنای پیروی از نظام حاکم است. سؤال مهم این است که تا کجا باید از حاکم پیروی کرد. که آیا تنها اطاعت از امام عادل لازم است یا آنکه از سلطان جائر نیز باید اطاعت کرد.
حفظ جماعت یعنی عدم اغتشاش و شورش، دست نزدن به اقداماتی که وحدت را از بین ببرد و زمینۀ ایجاد تزلزل را در جامعه اسلامی فراهم می کند. سؤال مهم این است که در مقابل سلطنت استبدادی و حاکم فاسق، در هر شرایطی باید سکوت کرد و آیا هر صدای مخالفی را به اعتبار اینکه مخل «جماعت» و سبب «تفرقه» است می توان محکوم کرد؟ نقض عهد و بیعت بسیار مورد مذمت قرار گرفته و واضح است که چه اندازه در مسائل سیاسی نقش مثبت دارد. اما آیا در برابر خلیفه ای مثل یزید اگر بیعت نشد و یا نقض بیعت شد و جماعت به هم خورد، باز باید مساله را به صورت حرمت نقض عهد مطرح ساخت؟ یا اساساً باید این موارد را استثنا کرد. در یک نگاه اهداف نهضت عاشورا شامل: احیای کتاب و سنت، بازگرداندن عزت دین خدا به جامعه، حمایت از دین، احیای شعایر چون: نماز، امر به معروف و نهی از منکر، مقابله با بدعت و باطل ستیزی و … بود.
نظر شما :