درآمدی بر اندیشه دفاعی- امنیتی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران(۹)
اندیشه امنیتی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)
سرتیپ دوم پاسدار دکتر عباسعلی فرزندی
پس از بحث و بررسی در رابطه با اندیشه امنیتی از منظر امام خمینی (ره) به اندیشه امنیتی از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) پرداخته میشود
امنیت از نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)
در اندیشه دفاعی اسلام و به تبع آن رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) دفاع و امنیت، بخشی از سیاست و ابزاری برای سیر الی الله در دنیای فانی طبیعت است و خودش هدف محسوب نمیشود؛ به عبارت دیگر، کارکرد امنیت، ایمن ساختن و هموار کردن شرایط برای حفظ ارزشها و به فعلیت درآمدن آنها است. مکتب اسلام با چند بعدی دیدن دفاع و امنیت، عینیترین نمود ناامنی را، در تهاجم نظامی علیه دار الاسلام میداند و ابزار نظامی از طریق جهاد را راهی برای کسب امنیت میشمرد (لطفی مرزناکی، ۱۳۹۴: ۱۷)
امنیت و به تبع آن امنیت ملی در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) دارای ارزش و اعتبار فوق العاده ای است به گونهای که با نگاه فقهی و دینی به آن نگریسته و آن را واجب دانسته و فرمودهاند «امنیت ملی برای یک ملت از همه چیز واجب تر است. اگر امنیت ملی نباشد، هیچ دولتی نمیتواند کار کند؛ برای سازندگی، هیچ سنگی روی سنگ گذاشته نخواهد شد. وقتی که هرج و مرج و ناامنی باشد هیچ مشکلی از مشکلات مملکت حل نخواهد شد» (دیدار با دانشجویان، ۲۱/۰۴/ ۱۳۷۸)
از دیدگاه ایشان امنیت جایگاه رفیعی در نظام سیاسی دارد، به گونهای که پیش شرط رشد و تعالی جامعه محسوب میشود «امنیت نعمت بزرگی است. در قرآن هم راجع به امن و امنیت سخن رفته است. در هر جامعهای زمینه لازم برای پیشرفتهای مادی و معنوی، امنیت است… شرط حرکت عظیم اجتماعی برای یک ملت، در درجه اول امنیت است. امنیت هم انواعی دارد یکی از آنها امنیت نظامی و انتظامی است. امنیت سیاسی و اقتصادی و فکری و عقیدتی هم داریم که همه اینها مقولات بسیار با اهمیتی است (دیدار با سفرا و رؤسای نمایندگی سیاسی ایران در خارج از کشور ۰۷/۱۰/ ۱۳۹۰)
از دیدگاه ایشان مسیر صعود به قله افتخارات کشور از پل امنیت عبور میکند و میفرمایند: «امنیت بسیار مقوله مهمی است و بدون امنیت، یک کشور در همه عرصهها و صحنههای فعالیت و تلاش دچار مشکل است، در مقوله علم، در مقوله پیشرفتهای اقتصادی، در مسائل معیشتی و شهروندی، در مقوله سازندگی کشور، در همه مقولاتی که میتواند افتخارات بزرگ ملی را برای یک کشور به ارمغان بیاورد، پیش نیاز اصلی و اساسی عبارت است از امنیت» (بیانات امام خامنه ای (مد ظله العالی) در مراسم مشترک یگانهای نظامی استان کرمان ۱۳/ ۰۲/ ۱۳۸۴)
مؤلفههای درونی استقرار امنیت
در این بخش به اهمیت و جایگاه مؤلفههای درونی نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) که تحقق کامل و حضور جمعی آنها تجلی بخش امنیت ملی است اشاره میشود
۱. وفاق و همگرایی ملی:
مهمترین شاخصه اندیشه سیاسی امام (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) تاکید بر وحدت و همدلی میان تمام اقشار مردم و مسئولان است زیرا شرایط فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی ایران به گونهای است که امکان ایجاد رخنه برای نفوذ دشمن وجود دار د. امام خامنه ای (مد ظله العالی) معتقد است که دستاوردهای عظیم انقلاب اسلامی در پرتو برکت معنوی وحدت حاصل شده و استمرار وحدت نیز عامل پویایی و ثبات نظام است و میفرمایند: «همیشه به برکت اتحاد کلمه توانستیم بزرگترین موانع را از سر خود برداریم، الان هم میتوانیم به برکت اتحاد کلمه میان مردم و مسئولان، بزرگترین موانع را از مقابل راه حرکت این ملت برداریم» (بیانات در دیدار جمعی از کشاورزان ۱۲/ ۱۰/ ۱۳۸۰)
وحدت اقوام و مذاهب، هم اندیشی حوزه و دانشگاه، همگرایی اقشار مختلف مردم، همدلی نیروهای مسلح و در مرتبه عالیتر وحدت مسئولان و مردم شاخصههای اصلی وفاق و همگرایی در تأمین امنیت ملی نظام جمهوری اسلامی ایران است (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۲۳)
۲.و لایت مداری
رهبری و ولایتِ فقیه جامع الشرایط تداوم بخش امامت ائمه معصومین (ع) و ضامن حاکمیت و اجرای احکام الهی است. رهبری در انقلاب و نظام اسلامی هدایت گر سکان کشتی انقلاب و ترسیم گر سیاستهای کلی نظام اسلامی است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در باره پیوند مردم با رهبری میفرمایند «ولایت، یعنی حکومتی که در آن ارتباطات حاکم با مردم، ارتباطات فکری، عقیدتی، عاطفی، انسانی و محبت آمیز است، مردم به او متصل و پیوستهاند و به او علاقه مندند» (بیانات در اجتماع زائران امام رضا (ع) ۰۶/ ۰۱/ ۱۳۷۹)
رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) حضور خالصانه و عاشقانه مردم ولایت مدار بر گرد ستون خیمه انقلاب را عامل استحکام نظام و دفع توطئهها میدانند و میفرمایند: «تا وقتی که این اصل نورانی در قانون اساسی هست و این ملت از بن دندان به اسلام عقیده دارند، توطئه اینها (دشمنان) ممکن است برای مردم دردسر درست کند، اما نخواهد توانست این بنای مستحکم را متزلزل کند» (بیانات در خطبههای نماز جمعه تهران ۲۳/ ۰۲/ ۱۳۷۹)
۳. مشارکت عمومی
در نظام اسلامی پذیرش آرای مردم و حضورشان در عرصههای مختلف نظام عامل مقبولیت و پایداری آن است.
به همین جهت رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در تمام سال های رهبری حضور مردم را رکن مهم و پایه اصلی استحکام نظام دانسته و همواره به آرای عمومی تاکید نمودهاند.
راز مهم غلبه بر مشکلات داخلی در این سه دهه حضور مردمی است. از این رو تحقق توسعه واقعی در نگاه امام خامنه ای (مد ظله العالی) بدون مشارکت عمومی امکان پذیر نیست. ایشان میفرمایند: «اگر بخواهیم کشور را آباد کنیم و … و علم و تحقیق را در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کشور توسعه بدهیم و ان شاء الله رفاه عمومی را در سطح کشور تا اعماق روستاها پیش ببریم و… وسیله و ابزار انجام همه این خواستهها، شما مردم هستید و حضور شما این راه را هموار خواهد کرد (بیانات در جمع روحانیون و مسئولان استان خوزستان ۲۱/ ۰۴/ ۱۳۶۸)
از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) نقش مردم در تأمین الزامات نظام از جمله امنیت منحصر به فرد است و در حقیقت از منظر ایشان بر امنیت مردم پایه تاکید میشود.
۴- ساماندهی اقتصادی
بهبود وضع اقتصادی جامعه یکی از مباحث کلیدی و نقش آفرین است که از دیر باز تا امروز رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) ابعاد و زوایای آن را برای کارگزاران نظام اسلامی برجسته ساختهاند
امام خامنه ای (مدظله العالی) در مسائل امنیتی توجه به اقتصاد و امر معیشت را مورد تاکید قرار دادهاند و فرمودهاند: «مسئله معیشت قطعاً در اولویت اول مجلس قرار دارد چرا که اگر معیشت نباشد دین و اخلاق و امید و ارزش ها نیز نخواهد بود» (بیانات در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۲۹/ ۰۳/ ۱۳۷۹)
خودکفایی در کشاورزی یکی از محورهای مهم امنیت ملی است ایشان در این رابطه بیان داشتهاند: «بخش کشاورزی یک محور اصلی در اداره کشور است … و زندگی واقعی و ملموس جامعه- حیات اجتماعی- در این بخش بیشتر معنا پیدا میکند چون اینجا مسئله غذا و مسئله امنیت غذایی و مسئله استقلال ناشی از امنیت غذایی و خود کفایی مطرح است» (بیانات در دیدار با کشاورزان ۱۴/۱۰/۱۳۸۴)
۵- اقتدار نظامی و دفاعی
نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به عنوان بازوی قدرتمند نظام اسلامی و ولایت، پاسدار دستاوردهای نظام و کارگزار اصلی استقرار امنیت داخلی و امنیت مرزهای کشورند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) آمادگیهای لازم و هوشیاری نیروهای مسلح در رصد تحرکات دشمنان منطقهای و فرا منطقهای را یاد آور میشود و افزایش توان دفاعی آنان برای تأمین امنیت در بازدارندگی از تهاجم دشمنان را مطالبه میکند. ایشان در این زمینه میفرمایند: «نیروهای مسلح باید کاری کنند که هیچ دشمنی نتواند در استقلال و استحکام و یک پارچه گی و تمامیت ارضی ما طمع کند ما آمادگیهای خود را برای مقابله با استکبار همیشه حفظ میکنیم و …» (بیانات به مناسبت آزادی خرمشهر ۰۳/۰۳/۱۳۶۹)
۶- قانون گذاری و قانون مداری
تدوین و تصویب قوانین جامع، راهگشا در سهولت اجرای برنامههای بلند مدت توسعه پایدار نظام اسلامی و هم در روان سازی پیدایش و گسترش امنیت اجتماعی، اقتصادی و قضائی کمک میکند و هم مسیر حرکت سیاست گذاران و مدیران عالی و میانی اجرایی را روشن میسازد (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۳۰)
از نگاه تحلیلی رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی ترسیم کننده چگونگی حرکت مدیران در تحکیم پایههای امنیت ملی نظام است و میفرمایند: «با قوانین مجلس است که مسئولان میتوانند حرکت کنند و پیش بروند، مجلس میتواند حافظ امنیت ملی باشد، میتواند سد مستحکمی در برابر دشمنان و طمع ورزی بیگانگان باشد» (بیانات در دیدار مردم قزوین ۲۵/۰۹/ ۱۳۸۹)
۷- گسترش و تعمیق معارف دینی
با یک نگاه موشکافانه و رویکرد تحقیقی، آشکار میشود که ریشه و راهکار حل بسیاری از ناهنجاریها و نابسامانیهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در ارتقای سطح فرهنگ دینی عموم اقشار ملت ایران قرار دارد، و اگر روح ایمان در مردم تقویت شود همه امور به راحتی انجام میشود (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۳۰)
ایشان میفرمایند: «خاصیت ایمان در وجود یک انسان مسئول این است که راه او را هموار و دشواریها را در نظرش کوچک میکند؛ همت او را بالا میبرد؛ او را از آلوده شدن به خواستههای حقیر اهل دنیا باز میدارد؛ او را عاشق، خادم و دوستدار مردم قرار میدهد و در مقابل تهدید دشمنان آسیب ناپذیر و در مقابل مشکلاتِ کار و مسئولیت مقاوم میسازد (بیانات در صحن رضوی، ۲/ ۱/ ۱۳۸۳)
۸- جنبش نرم افزاری و تولید علم
با توجه به نقش کارآمد پیشرفت علم و تکنولوژی و مزایای خودکفایی سیاسی و اقتصادی آن در تأمین امنیت ملی، رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) ضمن فراخوانی سیاست گذاران فرهنگی به زمینه سازی رشد علم در تمام سطوح جامعه، نقش تولید علم را در اقتدار ملی و جایگاه آن را در ثبات و امنیت مهم دانسته و میفرمایند: «علم با خودش رفاه و سیادت سیاسی و برتری نظامی میآورد و در همه بخشهای سیاسی و اقتصادی نفوذ کلمه ایجاد میکند. پول یک کشور را تقویت میکند و اقتصاد یک کشور را رونق میدهد، اینها همه هنرهای علم است» (بیانات در جمع برگزیدگان المپیادهای جهانی ۱۳/۰۷/ ۱۳۸۱)
ارزش و اهمیت امنیت:
در سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) در رابطه با ارزش امنیت مطالبی به شرح زیر بیان شده است:
الف- امنیت سبب پیشرفت رشد علمی، شکوفایی اقتصاد و سازندگی کشور میشود (رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) دیدار با مسئولین و کارکنان قوه قضاییه، ۰۵/ ۰۴/ ۱۳۹۲)
ب- امنیت یکی از ارکان اصلی پیشرفت و سبب قوام و سربلندی کشور است (رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) بیانات در دانشگاه علوم انتظامی، ۲۹/۰۶/ ۱۳۹۰)
ج- امنیت بسیار مقوله مهمی است و بدون امنیت، یک کشور در همه عرصهها و صحنههای فعالیت و تلاش دچار مشکل است (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) در مراسم مشترک یگانهای نظامی استان کرمان ۱۳/ ۰۲/ ۱۳۸۴)
ابعاد امنیت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی)
در رویکردهای مختلف به امنینت، معمولاً امنیت را با نگاه نظامی و انتظامی مورد بحث و بررسی قرار دادهاند. رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) امنیت را در ابعاد و زوایای مختلف زندگی فردی و اجتماعی مورد توجه قرار داده و با یک نگاه جامع به همه دست اندرکارانی که به نحوی با حوزههای امنیتی ارتباط دارند تاکید نمودهاند و فرمودهاند: «باید امنیت همه جانبه مورد توجه باشد، امنیت اجتماعی، امنیت اقتصادی، امنیت فرهنگی، امنیت آبرویی. مردم در نظام جمهوری اسلامی باید احساس کنند که جان، مال، فرزندان، ناموس، فکر، عقیده، سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادیشان برخوردار از امنیت است» (۲۸/ ۰۲/ ۱۳۸۰)
در اندیشه ایشان ابعاد امنیت عبارتند از:
- امنیت فردی: یعنی هر فرد بتواند بدون دغدغه از امکانات عمومی بهره مند گردد و از آزادیهای قانونی و مشروع در جهت رشد و تعالی مادی و معنوی بهره برداری کند و با هیچ گونه مانع و تهدیدی مواجه نگردد و کرامت انسانیش رعایت شود
- امنیت اجتماعی: یعنی آرامش و سلامت جامعه و رشد حس تعاون و همیاری و دوری از ناهنجاریهای اخلاقی، و رعایت قانون
- امنیت اقتصادی: فراهم بودن زمینههای درآمد مناسب اقشار میانی و پایین جامعه در حل مشکلات معیشتی و مسکن، سرمایه گذاری و اشتغال، قانون مندی و سلامت در چرخه تولید، توزیع و مصرف، بهره وری مناسب از ذخایر و معادن، توسعه و مکانیزه نمودن بخش کشاورزی، رهایی از اقتصاد تک محصولی، خودکفایی در صنایع مهم و کلیدی و دست یابی به تکنولوژیهای پیشرفته، تعادل و توازن در عرضه و تقاضا
- امنیت سیاسی: تعامل احزاب و جناحهای دلسوز انقلاب، پرهیز از تشنج و درگیریهای قومی و حزبی، وفاق و همدلی کارگزاران نظام، آرامش در محیطهای علمی، سیاسی و رسانهای، فضای سالم و مناسب برای نقد منصفانه عملکردها، اقتدار نهادهای امنیتی و سیاسی در ردیابی تحرکات طراحان براندازی نرم و اشراف بر روند شکل گیری طرحهای دشمنان و عوامل داخلی و منطقهای آنان در توطئههای فرهنگی سیاسی و نظامی، حضور همگانی مردم در عرصههای گوناگون سیاست و حمایت همه جانبه از نظام اسلامی
- امنیت قضایی: حفظ حقوق و حرمت شهروندی، اجرای یکسان قانون برای همه متخلفان، احقاق حقوق ستمدیدگان و مظلومان، ضابطه مندی و قاطعیت در مسیر مراحل قضایی پروندههای مفسدان سیاسی و اقتصادی
- امنیت فرهنگی: رشد اخلاق دینی، ارتقاء فرهنگ عمومی و اسلامی، پویایی و گسترش ارزشهای انقلاب و دفاع مقدس، فراهم بودن بسترهای مناسب تولید علم و تقویت جنبش نرم افزاری، استحکام پایههای معرفت دینی و ایمن سازی اخلاقی و روحی نسل جدید در برابر تهاجمات و شبیخون فرهنگی دشمنان
- امنیت دفاعی مرزی و منطقهای: ساماندهی و تقویت نیروهای مسلح متناسب با دفع تحرکات دشمنان و نبردهای نامتقارن و نا همتراز، خودکفایی تسلیحات در جهت بازدارندگی تهدیدات، تعامل سالم و سازنده با همسایگان، احترام متقابل و تفاهم بر محور مشترکات سیاسی، دینی و جغرافیایی در جهان اسلام، دیپلماسی فعال و تاثیرگذار در عرصه سیاست بین الملل (حسینخانی، ۱۳۹۲: ۱۲۲-۱۲۱)
نتایج امنیت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی)
با توجه به آنچه بیان شد مهمترین نتایج امنیت از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) عبارتند از:
- سیر الی الله در دنیای فانی ،۲- ایمن ساختن و هموار کردن شرایط برای حفظ ارزشها، ۳- رشد و تعالی جامعه، ۴- پیشرفت اقتصادی ،۵- بهبود مسائل معیشتی ۶- سازندگی و ساختن کشور و...
تهدیدات و چالشهای فرا روی امنیت از منظر امام خامنه ای (مد ظله العالی)
رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) آسیبهای امنیت را شناسایی و رصد کردهاند که مهمترین آنها به شرح زیر میباشند:
الف) تهدیدات درونی:
الف -۱) فرهنگی: فساد اخلاقی، غرب زدگی، دوری از معنویت، پیدایش فرقههای نو ظهور، شکاف فرهنگی نسلها، انحراف در سیستم آموزشی، رکود علمی و عدم خلاقیت و...
الف -۲) مدیریتی: باند بازی و رانت خواری، ضعف مدیریت، قدرت طلبی، بی توجهی به مطالبات مشروع و منطقی و قانونی مردم، قدرت طلبی و...
الف -۳) سیاسی: تکثر بی رویه احزاب و جریانات سیاسی، گرایش به سازش با آمریکا، تفرقه و اختلاف در کارگزاران، بی اعتمادی مردم به مسئولان، تقویت و گسترش خط نفوذ در مراکز حساس و کلیدی نظام و...
الف -۴) اقتصادی: رشد نرخ بیکاری، تورم و گرانی، وابستگی صنایع کلیدی و کشاورزی به بیگانگان، ربا، اختلاس، تجمل گرایی، فشار اقتصادی و مالیاتی به اقشار کم درآمد و...
الف -۵) اجتماعی: فساد اداری، ناهنجاریهای اخلاقی، قاچاق و … (حسینخانی ،۱۳۹۲: ۱۳۲)
ب) تهدیدات بیرونی
ب -۱) گسترش حوزه نفوذ نظامی- سیاسی آمریکا و اتحادیه اروپا و پیمان نظامی ناتو در خاور میانه، جهان اسلام، آسیای میانه و قفقاز شمالی خصوصاً در کشورهای همسایه ایران
ب -۲) تحرکات سیاسی- نظامی و تبلیغاتی و طرحهای سلطه طلبانه رژیم صهیونیستی در خاور میانه
ب -۳) حمایت مالی و تبلیغاتی و تسلیحاتی گروههای تروریستی توسط آمریکا در کشورهای همسایه ایران
ب -۴) تلاشهای مرموزانه و منافقانه پنهان و آشکار دولتهای وابسته در خاور میانه برای نفوذ و تقویت صهیونیسم و آمریکا در منطقه
ب -۵) جاسوسی سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی درباره توانایی و امکانات و استعدادهای درونی نظام و بهره گیری از رسانهها در جنگ روانی و تبلیغاتی جهت فریب افکار عمومی (همان: ۱۳۳-۱۳۲)
در نهایت میتوان بیان داشت: در اندیشه دفاعی امام خامنه ای (مد ظله العالی) دفاع و امنیت، بخشی از سیاست و ابزاری برای سیر الی الله در دنیای فانی طبیعت است و در هر جامعهای زمینه لازم برای پیشرفتهای مادی و معنوی، امنیت است.
مؤلفههای درونی استقرار امنیت از دیدگاه ایشان عبارتند از: ۱- وفاق و همگرایی ملی ۲- ولایت مداری ۳- مشارکت عمومی ۴- ساماندهی اقتصادی ۵- اقتدار نظامی و دفاعی ۶- قانون گذاری و قانون مداری ۷- گسترش و تعمیق معارف دینی ۸- جنبش نرم افزاری و تولید علم و …. همچنین ایشان امنیت را به ابعاد مختلفی همچون: امنیت نظامی و انتظامی، امنیت روانی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و… تقسیم میکنند
رهبر معظم انقلاب اسلامی (مد ظله العالی) چالشها و تهدیدات پیش روی امنیت را نیز رصد نموده و آنها را در دو حوزه داخلی و خارجی مورد توجه قرار دادهاند
منابع و مراجع:
قرآن کریم
- اخوان کاظمی (۱۳۸۵)، پ، امنیت و ابعاد آن در قرآن، مطالعات اسلامی
- حسینخانی، نور الله (۱۳۹۲)، مبانی نظری اندیشههای دفاعی امام خامنه ای (مد ظله العالی)، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، چاپ اول
- سبحانی فر (۱۳۹۱)، محمد جواد و همکاران، اندیشههای دفاعی فرمانده معظم کل قوا با نگرشی بر مکتب دفاعی اسلام، تهران، انتشارات دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)
- لطفی مرزناکی، رحمان (۱۳۹۴)، دفاع هوشمند در اندیشه امام خامنه ای (مدظله العالی)، تهران، انتشارات آوای سبحان
نظر شما :