محیط شناسی دفاعی - امنیتی بعد سیاسی مکتب دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی ایران؛(۴۷)

سرتیپ دوم پاسدار دکتر عباسعلی فرزندی و جواد علایی آوارگانی
با همکاری آقای حمید صادقی

مقدمه

یکی از مسائل مهم برای رفع تهدیدات و تامین امنیت در بعد سیاسی مکتب دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران محیط شناسی است. محیط دفاعی- امنیتی گستره جغرافیایی صحنه کنش و واکنش بازیگران سیاسی به ویژه دولت ها در قالب همکاری رقابت و رویارویی است. درباره محیط شناسی دفاعی- امنیتی دو مولفه و معیار وابستگی متقابل امنیتی و الگوهای دوستی و دشمنی در نظر گرفته می شود. مرزهای محیط دفاعی- امنیتی سرحدات شناسایی و تعیین اهداف مرجع و دارایی های کلیدی را مشخص میکند (عبدالله خانی، ۱۳۸۶ :۳۳) محیط شناسی دفاعی-امنیتی هر جامعه تابع و برآیند از تعامل و تقابل متغیرهای محیط داخلی ساختار حکومتی چگونگی توزیع و تمرکز قدرت، فرمولاسیون اجتماعی، فعالیت های سیاسی، ایدئولوژی و ارزشها، مشارکت مردمی و محیط خارجی ساختار قدرت، نظم و بی نظمی جهانی، تکنولوژی، مسابقه تسلیحاتی و موقعیت ژئوپلیتیکی و استراتژی است. چنین محیط شناسی دفاعی- امنیتی همواره حامل تهدیدات و فرصت هایی است که واحدهای ملی به میزان موقعیت و منزلت شان از آن نصیب می برند. تبیین و تعریف دفاع، امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، مستلزم سطح بالایی از آگاهی و شناخت نسبت به دو مقوله " خود" و " محیط پیرامون" است. در این یاداشت نظری سعی شده است محیط امنیتی بعد سیاسی مکتب دفاعی امنیتی تحلیل و تبیین شود.

ویژگی های متمایز کننده خودی و غیرخود های

همان گونه که در مفهوم شناسی محیط امنیتی در بخش پیش گفته شد یک از متغییر های مهمی که در محیط شناسی امنیت به کار می رود تفکیک بین خودی ها و غیر خودی هاست و از این رو در بعد داخل کشور برای شناسایی خودی ها و غیر خودی ها در مکتب دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران شاخص هایی است که بر اساس نظرات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مرز خودی ها و غیر خودی مشخص می شود.

مشخصات خودی ها:

الف) حب و بغض برآمده از ایمان

حب و بغض برآمده از دوستی خدا و ایمان به دین الهی که در سخنان معصومین (ع) موج می‌زند، از ویژگیهای عاطفی و منسوب به قلب است.

امام باقر (ع) فرمودند: «إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ فِیکَ خَیْراً فَانْظُرْ إِلَی قَلْبِکَ فَإِنْ کَانَ یُحِبُّ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ یُبْغِضُ أَهْلَ مَعْصِیَتِهِ فَفِیکَ خَیْرٌ وَ اللَّهُ یُحِبُّکَ وَ إِنْ کَانَ یُبْغِضُ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ یُحِبُّ أَهْلَ مَعْصِیَتِهِ فَلَیْسَ فِیکَ خَیْرٌ وَ اللَّهُ یُبْغِضُکَ وَ الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَبَّ؛ (کلینی، ج ۳: ۱۵۷) هرگاه بخواهی بدانی در وجود تو خیری هست به قلبت نگاه کن! اگر اهل اطاعت خدا را دوست داری و اهل گناه و معصیت را دشمن می داری، درتو خیری هست و خداوند هم تو را دوست دارد و اگر اهل طاعت خدا را دشمن و اهل معصیت خدا را دوست دارد در تو خیر نیست و خدا دشمنت دارد، و هر کسی همراه دوست خود است.

امام خمینی نیز بارها بر این نکته تأکید کردند که دشمنی مستکبران و عوامل داخلی آنها با انقلاب، به خاطر اسلام است. آنها تا هنگامی که اسلام بر این کشور سایه انداخته و حکومت دارد، دست از دشمنی خود بر نمی دارند: «آری! اگر ملت ایران از همه اصول و موازین اسلامی و انقلابی خود عدول کند و خانۀ عزت و اعتبار پیامبر و ائمه را با دستهای خود ویران نمایند، آن وقت ممکن است جهان خواران او را به عنوان یک ملت ضعیف و فقیر و بی فرهنگ به رسمیت بشناسند.» (صحیفه امام، ج ‏۲۰، ص ‏۲۳۸)

خودی هرگز قدم در راه تضعیف اسلام و باورهای اسلامی نمی گذارد. محک و معیار صدق ادعاها و قرار گرفتن در صف خودی، پایبندی عملی به ارزشهایی است که نظام اسلامی برای ایجاد و ریشه‌دار کردن آنها به وجود آمده است؛ مقام معظم رهبری در همین باره می فرماید: «ارزشی که می گوییم؛ یعنی دین، یعنی ایمان، استقلال سیاسی، استقلال اقتصادی، استقلال فرهنگی، آزادی فکر، رواج اخلاق فاضله، حکومت مردمی، حکومت صالح، انسانهای برخوردار از دین و تقوا در رأس کارها. ابزار تحقق این خواسته چه بود؟ روح ایمان و جهاد و فداکاری ایثار همین مردم مؤمن. آن چیزی که توانست این مبنای رفیع و این بنای اسلای را بعد از قرنها در این مملکت بر سر پا آورد عبارت بود از اینکه ارزشهایی از این قبیل پایه نظام جدید باشد. (بیانات مقام معظم رهبری، ۲۳/ ۰۲/ ۱۳۷۹)

خودی ها تنها یک قرائت از اسلام را می پذیرند و آن قرائت آل‌محمد (ص) است که در عصر ما از سوی امام خمینی) احیا شد و به نام اسلام امام خمینی شهرت یافت. هر قرائتی غیر از این باشد را به دیوار می کوبند و کم‌ترین توجهی به آن نمی کنند؛ چرا که قرائت امام خمینی از اسلام، حقانیّت خود را با عزّت، افتخار و پیروزی در آزمایشگاه تاریخ معاصر نشان داد.

ب) ارادت به امام و آرمانهای او

شایان توجه است که امام خمینی نه به عنوان یک شخص، بلکه به عنوان مظهر و مجمع اسلام ناب محمدی (ص) و ارزشهای آن، مورد نظر است. امام یعنی خط صحیح اسلام و سیره انبیاء و ائمه معصومین ارادت به امام، در واقع تکمیل ویژگی تپیدن دل برای اسلام است. ارادت به امام؛ یعنی ادامه راه امام با تمام قدرت؛ مقام معظم رهبری در این زمینه می نویسد: «ما آن بزرگوار و انسان والا و مقتدا و قائد را ستایش می کنیم تا خودمان را به او نزدیک کنیم و راهش را ادامه دهیم.(بیانات مقام معظم رهبری، ۹۹/۳/۱۳)

دوست داشتن امام بدون پیمودن راه او بی‌ارزش است. حرکت به سمت هدفهایی که امام ترسیم نمود، لازمۀ محبّت و دوستی امام و نیز ملاک درستیِ این ادعاست؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی> در جای دیگری چنین می نویسد: «اگر ما امام را دوست داریم، باید راه و درس او را زنده نگه داریم و هدفهایش را هدفهای حقیقی و اصلی انقلاب به حساب آوریم و به سمت آنها حرکت کنیم و هدف دیگری را از خودمان درست نکنیم. هدفهای امام مشخص و روشن است. (بیانات مقام معظم رهبری ۲۲/ ۱۲/ ۱۳۹۵)

ج) احترام حقیقی به مردم

مردمی بودن نظام اسلامی یکی از ویژگیهای برجستۀ آن است که در ساز و کار سیاسی نظام به صورت جمهوریت نمایان شده است. خودی کسی است که مردم را به خاطر خدا دوست دارد و در راه رضایت آنان به عنوان عیال‌الله در چارچوب احکام الهی حرکت می کند و همواره توده های مردم رابه خواص جامعه ترجیح می دهد. خودی کسی است که تنها در هنگام نیاز به آراء مردم به آنان متوسل و متوجه نمی شود، بلکه مسئولیت خود را در برابر آنان که ولی‌نعمت او هستند، پس از انتخاب نیز همواره می‌پذیرد و قدمی خلاف مصالح آنان بر نمی دارد.

امام خامنه ای در این باره می فرماید: «مردم سالاری فقط این نیست که الان تبلیغات و جنجال بکند و بالاخره عده ای را پای صندوق بکشاند و رأیی از مردم بگیرد، بعد هم خداحافظ، هیچ کاری به کار مردم نداشته باشد! بعد از آنکه این نیمه اول تحقق پیدا کرد، نوبت نیمه دوم است، نوبت پاسخگویی است.(بیانات مقام معظم رهبری، ۱۳/ ۹/ ۱۳۷۹)

د) اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه

اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه از اصول مستحکم خودی بودن است. جایگاه حسّاس و بسیار مهمّ ولایت فقیه، اقتضاء می کند که از اصول مهمّ و حیاتی خودی ها باشد. باور نداشتن ولایت فقیه به معنای تنها گذاشتن اسلام و مسلمانان در محاصرۀ خشن و بی‌رحمانۀ جهان کفر، شرک، نفاق و فساد سازمان یافتۀ امروز است. اعتقاد به ولایت فقیه و اطاعت از او که رهبری مسلمانان را تشکیل می دهد، به خاطر نقش کلیدی و بسیار مهمّ ولیّ فقیه در ارتباط با اسلام و مسلمانان است، چنان که امام خمینی می‌گوید: «ولیّ امر، حجّت خداست.» (امام خمینی، ۱۳۸۷: ۱۱۹)

از دیگر معیار تمایز بین خودی ها و غیرخودی ها در عرصه داخل می توان به معیار اعتقاد به انقلاب و نظام اسلامی و دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا اشاره کرد.

مشخصه رفتاری غیرخودی ها در عرصه سیاست داخلی:

الف) بی اعتنایی به اسلام ناب

توجه نداشتن به اسلام ناب یکی از مشخصه های بارز غیرخودی هاست که جلوه های فراوانی دارد و مهم‌ترین آنها عبارتند از:

۱. ترویج اسلام آمریکایی

اسلام آمریکایی نقطه مقابل اسلام ناب محمدی (ص) است. از آنجا که زدودن اسلام از زندگی مردم فراهم نیست، سیاست غیر خودی ها اسلام آمریکایی که با خواسته های آنها و اربابانشان هماهنگ است را ترویج می‌کند. امام خمینی) دربارۀ یکی از ترفندهای کارشناسان اسلام آمریکایی می گوید: «کارشناسان استعمار با کمال تزویر و حیله با اسم اسلام‌دوستی و شرق‌شناسی پرده های ضخیمی بر چهره نورانی اسلام کشیده و اسلام را با معماری و نقاشی ها، ابنیه غالیه و هنرهای زیبا معرفی نموده.» (صحیفه امام، ج ‏۱، ص ‏۱۵۲)

۲. طرفداران جدایی دین از سیاست

شعار جدایی دین از سیاست در راستای دین‌گریزی غیرخودی هاست که همواره با قدرت دنبال می شود؛ چراکه دین منهای سیاست از نمونه های بارز اسلام آمریکایی و لیبرالی است. امام) در تبیین این مشخصه اسلام لیبرالی می‌گوید: «در اسلام فقط عبادت نیست، فقط تعلیم و تعلم عبادی و امثال اینها نیست. اسلام سیاست است. اسلام از سیاست دور نیست. اسلام یک حکومت بزرگ به وجود آورده است. یک مملکت بزرگ به وجود آورده است، اسلام یک رژیم است؛ یک رژیم سیاسی.» (همان، ج ‏۵، ص ‏۱۰۷)

۳. باورندانستن توان دین در اداره کشور

غیرخودی دین را در اداره جامعه ناتوان می داند و از هر وسیله‌ای برای تبلیغ دیدگاه خود استفاده می‌کند. از دیدگاه حضرت امام که برگرفته از آموزه‌های پیامبر و ائمه معصومین است، اسلام از جامعیّت کامل برخوردار است و هیچ نقص و عیبی در آن وجود ندارد و به همین خاطر همۀ نیازهای مادی و معنوی انسان را پیش بینی کرده و برای آنها نیز راه‌حلهای معقول فراهم کرده است. اسلام ناب محدود در زمان نیست و احکام و مقررات آن در همۀ زمانها کارآمد و اجرا شدنی است (همان، ص‏ ۱۳۸).

امام در بیان جامعیت اسلام از کسانی که احکام و مقررات اسلام را در این زمان قابل ارائه و پیاده شدن نمی دانستند انتقاد نموده، همگان را به افشای چهرۀ آنان فرامی‌خواندند: «دور بعضی از اشخاص خیلی مبتذلی که از خارج آمدند و اینجا صحبت می کنند و در رادیو صحبت آنها را پخش می کنند که اسلام نمی شود پیاده بشود، خوب غلط می کنند این آدم که این حرف را می زند، باید در مساجد بگویید که حق این مطلب برای آنها نیست. چه می دانید اسلام چه است؟» (صحیفۀ امام، ج ‏۲۱، ص ‏۴۸)

۴. تضعیف باورهای دینی و پسندیده

تا زمانی که باورهای دینی و پسندیدۀ مردم پایدار است، مردم قرآن و احکام آن و ائمه و سیره و سخن آنان را باور دارند، با غیرت دینی از ارزشها و احکام الهی دفاع می کنند، امر و نهی دینی انجام می گیرد و در راه خدا جهاد می شود، غیر خودی ها محکوم به شکست‌اند، از این رو با همۀ توان تلاش می‌کنند باورهای دینی و پسندیدۀ مردم، به ویژه نسل جوان را سست و مخدوش کرده، خواست آنها را متوجه غیر اسلام کنند؛ این نکته در فرمایشات امام خمینی و مقام معظم رهبری> مشاهده می شود؛ چنانچه قرآن کریم نیز می فرماید: و الله یُریدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ وَ یُریدُ الَّذینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمیلُوا مَیْلاً عَظیماً (نسا/۲۷)

از دیگر مشخصات غیرخودی ها در عرصه داخلی می توان به مشخصه ضدیت با اندیشه امام خمینی (ره)، مخالفت با انقلاب و روابط دوستانه با آمریکا و دستور گرفتن از بیگانگان اشاره کرد.

غیر خودی ها در سطح منطقه و بین الملل:

منطقه ای:

الف) دولت های وابسته

وابستگی دولت های اسلامی به قدرت های استعماری و استکباری یکی از چالش ها و تهدیدات امت اسلامی است که سابقه دیرینه ای دارد. و بسیاری از مشکلات ملت های مسلمان به این عامل بر می گردد.از این رو سعی می کنند تا دست به یک الگوسازی متناسب با ارزشها و اهدافشان بزنند و از این طریق کشورهای منطقه و مردم آنها را از مسیر اصلی خود منحرف کرده و ارزشها هنجارهای خود را بر آنها مسلط کنند.

ب) گروه ها و دولت های همراه کننده دشمن

یکی از تهدیدات سیاسی داخلی در امت اسلامی، تبدیل رقابت سیاسی به دشمنی توسط برخی از افراد و گروه های درون جامعه اسلامی است. این افراد به دلایلی مختلف از جمله برای کسب قدرت ثروت یا نفوذ دشمن برای ضربه زدن رقیب خود به قدرت های بیگانه متوسل می شوند. راهبر معظم انقلاب، این تهدید را خطرناک برای امت اسلامی چنین تشریح کرده اند:

«در میان امّت اسلامی کسانی هستند که برای مقابله با برادران مسلمان خودشان با دشمنان اسلام دست‌به‌دست می دهند؛ امروز ما این را داریم؛ به شیطان نزدیک می شوند برای اینکه با برادران مسلمان خودشان بجنگند و…‬ مقابله کنند؛ امروز کسانی هستند که حاضرند با رژیم صهیونیستی همکاری کنند، برای اینکه برادر مسلمان خودشان را به خاک بیندازند. اِنَّهُمُ اتَّخَذوا الشَّیطینَ اَولِیاءَ مِن دُونِ الله وَ یحسَبُونَ اَنَّهُم مُهتَدُون؛ با شیطان می سازند، دست‌به‌دست هم می دهند و گمان باطلشان این است که در راه هدایت دارند قدم برمی دارند» (بیانات مقام معظم رهبری ،۱۳/‏۳/‏۱۳۹۳)

ج) تفکر تکفیری و افراط گری

یکی از تهدیدات و چالش های خطرناک در محیط داخلی امت اسلامی، جریان تکفیری است. این جریان مضر و خطرناک در دنیای اسلام است. خطرناک بودن این جریان از از زاویایی مختلفی توجه شده است. منحرف کردن حرکت بیداری اسلامی، ویران کردن زیرساخت‌های کشورهای اسلامی، مخدوش کردن و زشت نشان دادن چهره اسلام در دنیا، سازش با رژیم صهیونیستی، تنهاگذاشتن محور مقاومت در جنگ پنجاه روزه غزّه، منحرف کردن شور و حماسه‌ی جوانان مسلمان در سراسر دنیای اسلام، ایجاد جنگ شیعه و سنی به جای همکاری با برادران مسلمان، تبدیل معادله جهاد و مقاومت به تکفیر و ترور فرزندان اسلام بدبین کردن دو گروه شیعه و سنی را نسبت به هم، سلاح تکفیر علیه مسلمان.

بعد بین المللی:

الف) آمریکا

آمریکا در اندیشه دفاعی و امنیتی رهبر معظم انقلاب، نماد استکبار و سلطه جهانی است. امروز هم نظام استکباری وجود دارد؛ رأس استکبار هم در دنیا، دولت ایالات متّحده آمریکا است (بیانات مقام معظم رهبری، ۲۹/۸/۱۳۹۲). از نظر ایشان «آمریکا یک مستکبر به تمام معناست (بیانات مقام معظم رهبری، ۱۲/۸/۱۳۸۸). امریکا همه ویژگی ها و مختصات مستکبر را در مقیاس جهانی دارد. از این نظر آمریکا فقط مسئله جمهوری اسلامی ایران یا دنیای اسلام نیست، بلکه مسئله همه دنیا است؛ یعنی «آمریکائی‌ها نسبت به همه جای دنیا این روح استکباری را دارند. بنابراین، آمریکا تهدید جهانی است، و امنیت ملت ها در همه ابعاد از جمله سیاسی در معرض مستمر این بازیگرتهدیدکننده است.

ب) صهیونیسم جهانی

یکی دیگر از عوامل تهدیدساز بین المللی صهیونیسم جهانی است. از نظر رهبر معظم انقلاب صهیونیست ها نفوذ زیادی در جهان دارند. نفوذ آنها بر دولت های اروپایی محرز است و بسیاری از مشکلات جهانی از طریق همین نفوذ صورت می گیرد: «شرمندگی از بشریت است به عوض سران اروپا و غرب؛ اینها باید از بشریت شرمنده باشند که این‌قدر تحت نفوذ صهیونیست‌ها هستند؛ نفوذ صهیونیست‌ها روی دولت‌های غربی و اروپایی متأسفانه چنین جنجال‌هایی را به وجود می آورد» (بیانات مقام معظم رهبری، ۸/‏۸/‏۱۳۸۴). بنابراین، تهدید بودن صهیونیست ها از این نظر شدیدتر است که دولت های اروپایی و آمریکایی را در اختیار و نفوذ خود دارند. «برای دولتهای اروپایی و غیره ننگ است که تحت تأثیر عوامل صهیونیست و کمپانیهای وابسته به صهیونیستها و ثروتمندان صهیونیست باشند…هیأت حاکمه امریکا در مشت صهیونیستها قرار دارد.» (بیانات در خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران، ۱۳۸۰/۲/۲۸)

به باور ایشان صهیونیست ها در تقریباً در همه شبکه های تبلیغاتی جهان، را در اختیار دارند و از این جهت تهدید آنها تهدید جهانی است: «امروز شبکه تبلیغاتی دنیا، دست صهیونیست‌هاست. همین خبرگزاری های معروف، اغلبشان صهیونیستند.» (بیانات مقام معظم رهبری، ۱۴/۶/۱۳۷۲)

ج) زرسالاران و سرمایه داران بین‌المللی

زرسالاران و سرمایه داران بین‌المللی از جمله باندهای قدرت بین المللی هستند که در نگاه رهبر معظم انقلاب تهدیدکنندگان خطرناک در نظام بین الملل هستند، چنان که فرمودند.«از این خطرناکتر، این است که سررشته همین تحولات منفی در سطح بین المللی، در دست کسانی باشد که آنها به وسیله این تحولات می خواهند اهداف خودشان را - که یا زر است یا زور - تأمین کنند و برای آنها چیزی به نام هویت ملتها اصلاً ارزش ندارد؛ که متأسفانه این در صد سال، صد و پنجاه سال اخیر، در دنیا اتفاق افتاده است؛ یعنی تحولات کشورهای آسیایی و آفریقایی و امریکای لاتین در دام طراحی باندهای قدرت بین المللی افتاده است و طراح اینها صهیونیست و سرمایه داران هستند. بنابراین بر همه سنگر نشینان انقلاب و مدافعان مبانی فکری اسلام و انقلاب اسلامی لازم است که بدون عصبانیت و با منطق و استدلال قوی ضمن تبیین مبانی فکری و اعتقادی اسلام، به افشاگری علمی بپردازند و سست بودن مبانی و پایه های شبهات دینی را آشکار کنند تا دشمن در این میدان مبارزه هم خلع سلاح گردد.

نتیجه گیری:

معماری محیط دفاعی-امنیتی بعد سیاسی مکتب دفاعی امنیتی جمهوری اسلامی ایران بر پایه احکام اسلام مطابق فطرت و قائم به عدالت بوده و پایدار و ماندگار برای شکوفایی حیات طیبه پرورش می‌یابند. هدف اساسی مورد تعقیب در محیط دفاعی- امنیتی تغییر ناپذیرند. نتیجه منطقی حاکمیت این ویژگی بر محیط دفاعی- امنیتی جمهوری اسلامی ایران سازش ناپذیری و عدم اتحاد با کفار و مشرکین است. برای تشخیص خودی از غیرخودی ها معیارهایی چون، حب و بغض از سر ایان، احترام حقیقی به مردم، ارادت به امام و آرمان های او، اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه وجود دارد. بر اساس این معیارها خودی ها در داخل و خارج مشخص می شود که در داخل غیرخودی ها افراد و گروه هایی هستند که دارای ویژگی هایی چون بی اعتنایی به اسلامی، طرفداران جدایی دین از سیاست، باورنداشتن به توانایی دین در اداره کشور هستند. در سطح منطقه و محیط بیرونی می توان به نقش آمریکا، دولت های اروپایی به عنوان بازدارنده در محیط دفاعی-امنیتی اشاره کرد و نیز حضور و نفوذ ناامن ساز بازیگران فرامنطقه‌ای در محیط پیرامونی جمهوری اسلامی و جغرافیای جهان اسلام تشنج آفرینی و رفتارهای تنش ساز و بی ثبات کننده برخی دولت‌ها در منطقه در این راستا قابل ارزیابی است. این بازیگران در ترکیبات نظام امنیتی منطقه مداخله کرده و به ایران هراسی مبادرت می ورزند. در سطح منطقه دولت های وابسته، گروه های تکفیری و گروه های همراه شونده با دشمن و در سطح بین الملل آمریکا، رژیم صهیونیستی و سرمایه داران و زرسالاران بین المللی غیرخودی ها محسوب می شوند.

منابع

1. قرآن کریم
2. امام خمینی (ره)، صحیفه امام (ره)
3. امام خمینی، روح الله(۱۳۷۸)، کلمات قصار، موسسه تظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
4. بیانات و رهنمودهای حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی)
5. امام خامنه‌ای (مدظله)، مجموعه بیانات، قابل دسترسی در: www.Khamenei.ir
6. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷)، الکافی، تحقیق علی اکبرغفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتاب
7. عبداالله خانی، علی (۱۳۸۵)، عدالت و امنیت، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ۳۳.