امارات؛ بازیگر سرگردان منطقه
دکتر «یاسر قزوینی حائری»، تحلیلگر مسائلِ بین‌الملل با اشاره به سیاست‌هایی که امارات به ویژه در یک دهۀ گذشته در خصوص تحولات در عرصۀ بین‌الملل دنبال کرده است، خاطرنشان کرد: «نباید فراموش کرد که امارات متشکل از هفت امارتی است که اساساً از ابتدا، بقا و پابرجا ماندنشان محلِ تردید بود. همان زمان هم خیلی‌ها به دلیل مشکلات فراوانی که میان امارت‌ها بود، در اینکه اماراتی باقی بماند، تردید داشتند.»
تلاش برای بقا نگرانی دیرینۀ امارات
وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد هویتِ امارات مبتنی بر نوعی نگرانی است، افزود: «این کشور همواره از بیرونِ خود نگران است و بنابراین فلسفۀ بخشی از سیاست‌هایش مبتنی بر تلاش برایِ بقا گذاشته شده است. شیخ زاید هم در سخنانش گفته بود ما باید با سامان دادنِ خود بتوانیم باقی بمانیم! این چاره‌اندیشی‌ها برای بقا آن‌ها را در چارچوب‌هایِ رفتاری توأم با نگرانی قرار داده است و وقتی هم که امارات متمول شد و ثروت نفتی زیادی به دست آورد، به گونۀ دیگری خود را نشان داد.»
رقابت با قطر؛ علت برخی سیاست‌های امارات
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه در تحلیل سیاست‌های امارات، نباید از رقابتی که با برخی کشورها به ویژه قطر دارد نیز غافل شویم، گفت: «این دو کشور کوچک و متمول هستند و مسائلی شبیه به هم دارند، اما به لحاظ سیاست‌ها در دو نقطۀ کاملاً مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند؛ بنابراین امارات نمی‌خواهد قافیه را به قطر ببازد.» دکتر قزوینی حائری توضیح داد: «امارات از ابتدا مخالفِ اسلام سیاسی بود و اولین کشوری بود که اخوان‌المسلمین را به عنوان یک سازمان و حزب تروریستی قلمداد کرد. امارات نگران نفوذِ فزایندۀ قطر است و نیاز دارد به اندازۀ قطر برای ایجاد نفوذ هزینه کند تا پای آن‌ها را از مناطقی که حضور دارند، قطع کند.»
وی ضمن پرداختن به سیاست‌هایی که امارات در قبال انقلاب‌های موسوم به بهار عربی در برخی کشورهای عربی مانند مصر، تونس و لیبی داشت، گفت: «امارات یک طرف کودتاهایی که علیه انقلاب‌های عربی شکل گرفت بود و در این سیاست هم نگاه امارات را نباید به دور از رقابتش با قطر در خلیج‌فارس دید.»
دوگانگی در سیاست خارجی امارات
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به برخی دوگانگی‌ها در سیاستِ خارجی امارات از جمله حمایت از تروریست‌ها در سوریه و سپس عقب‌نشینی از این سیاست و همچنین تلاش مقطعی برای نزدیکی به ایران، افزود: «امارات سیاست‌هایی را دنبال می‌کند که خیلی از حد و مرز جغرافیایی خود بزرگ‌تر است و می‌خواهد نقشی بزرگ‌تر از ظرفیت و جغرافیای خود اعمال کند. این کشور می‌خواهد هم‌زمان خود را به محورهای مختلف وصل کند و در جبهه‌های بعضاً متضاد حضور داشته باشد تا بتواند وجود و وضع خود را مشروع جلوه دهد و با موضوعات بزرگ‌تری مرتبط شود؛ یعنی خود را به گونه‌ای تعریف کند که هم بتواند با چین ببندد و هم با آمریکا و هند.»
امارات و تناقض میان ثروت و جغرافیا
وی بخشی از این تلاش‌های امارات را در راستای نگرانی از تبعات جغرافیایِ کوچکش ارزیابی و خاطرنشان کرد: «این کشور جغرافیای شکننده‌ای دارد؛ این نگرانی و تناقض میان ثروت و جغرافیا بخشی از رفتارهای ماجراجویانه‌اش را توضیح می‌دهد؛ مثلاً با نگاهی به سیاست‌هایِ امارات برای دستیابی به آب شیرین می‌توان دید تا چه میزان این موضوع برای این کشور چالش بزرگی است، آبی که اگر نباشد، امارات به شرایط قرن نوزدهم برمی‌گردد.» این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران به همراهی امارات با ائتلاف عربی علیه جنگ یمن و در عین حال درگیری شبه نظامیانِ تحت حمایتش با نظامیانِ عربستان در جنوب یمن اشاره کرد و اظهار داشت: «امارات از عربستان برای مقابله با اسلام‌گرایی استفادۀ ابزاری می‌کند. وقتی در یمن حزب اصلاح و اخوان‌المسلمین روی کار آمد، امارات به میدان آمد تا این حزب نتواند کار خود را پیش ببرد. نوع عملکرد امارات در یمنِ جنوبی هم حول این محورها است.» دکتر قزوینی سیاست‌های امارات را از جهاتی مشابه سیاست‌های قرن نوزدهمیِ انگلیس عنوان کرد و توضیح داد: «این کشور سعی می‌کند با گسسته شدن قدرت‌ها و ایجاد اختلاف در آن‌ها بتواند در میان قدرت‌هایِ کوچک قدرتی باشد. به دنبال این است که کشوری از آن قدرتمندتر نباشد و هر چیزی را دستاویز این سیاست قرار می‌دهد.»
اسلام سیاسی خط قرمز و اوج نگرانی امارات
وی با تأکید بر اینکه ظهور اسلام سیاسی خط قرمز و اوج نگرانی امارات است، اضافه کرد: «آن‌ها به جد ایستاده‌اند تا هر نوع از اسلام سیاسی به ویژه اسلام سیاسی سنی بالا نیاید. از عربستان هم برای پیشبرد همین سیاست استفاده می‌کند. عربستان اخوان‌المسلمین را خطر می‌بیند، اما به اندازۀ امارات در اولویتش نیست که با آن‌ها مقابله کند. ضمن اینکه عربستان رابطه‌هایی هم با حزبِ اصلاح در یمن دارد.» این استاد دانشگاه همچنین ضمن تشریح تلاش‌های امارات برای تسلط بر بندرها و حضور در آب‌های اقیانوس هند و دریای سرخ با هدف حفظ قدرت و پیشبرد اهداف راهبردی‌اش، ادامه داد: «امارات هم مانند عربستان، برای اینکه بتواند از سقوط خود و به ویژه دوبی جلوگیری کند، با هراس از سیاست‌هایی که چین در برخی جزایر و همچنین با بحث یک کمربند و یک راه دنبال می‌کند به دنبال پایگاه‌هایی در دریای سرخ است.»
وی در ادامه، تلاش‌هایِ پیدا و پنهان امارات برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را در راستای دشمنی با اسلام سیاسی دانست و گفت: «آن‌ها تلاش می‌کنند تا پیمان‌های منطقه‌ای و یا چهرۀ منطقه را به شکلی دیگر رقم بزنند تا در آن دوگانۀ مقاومت و رژیم صهیونیستی رنگ ببازد؛ زیرا در این دوگانه در هرصورت جنبش‌های اسلامی هستند که حرفِ اول را می‌زنند و امارات این مسئله را بر نمی‌تابد. ضمن اینکه از دیدگاهِ آن‌ها جهان عرب به این نتیجه رسیده که باید با رژیم صهیونیستی ارتباط برقرار کند و فکر می‌کنند که چه بهتر که ما اول ارتباط برقرار کنیم! آن‌ها با رسانه‌ها و قدرت نرمی که در اختیار دارند امید دارند بتوانند افکار عمومی را هم با خود همراه کنند.»
به اعتقاد دکتر قزوینی، سران امارات نیز مانند برخی تحلیلگران با این رویکرد که دورۀ دولت - ملت‌هایی که کاملاً متمرکز هستند و طبق تعریف سنتی مرزهایِ مشخصی دارند رو به پایان است، لذا به دنبال نقش‌های فراملی و فرامنطقه‌ای هستند و در این دورۀ حساس تاریخ جهان و تاریخ منطقه بحث نفوذ و حضور در پیمان‌های مختلف را حیاتی ارزیابی می‌کنند.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :