برنامۀ آمریکا برای غارت نفت و گاز مناطق کردی سوریه

آمریکا اخیراً قراردادی با کردهای شمال سوریه برای خرید نفت این کشور به امضاء رسانده است؛ مسئله‌ای که با واکنش ایران روبرو شد و «سیدعباس موسوی»، سخنگوی وزارت امور خارجه امضایِ این قرارداد نفتی را اقدامی خلاف قوانین بین‌الملل و ناقض اصلِ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه ارزیابی و محکوم کرد. همچنین طی ماه‌های اخیر و با توجه به افزایشِ فشارها علیه آمریکا برای خروج از خاک عراق و تشدید حملات به پایگاه‌هایِ آمریکایی توسط نیروهای مقاومت، ارتش آمریکا، نیروهای ائتلاف را از تعدادی از پایگاه‌های نظامی خارج کرده و در چند پایگاه بزرگ‌تر متمرکز کرده است.

به موازات این اتفاقات، تحرکات آمریکا در مناطق کردستان عراق نیز افزایش یافته و به نظر می‌رسد آمریکا در حالِ تغییر سیاست خود برای حضورِ بلند مدت در خاک عراق از طریق سرمایه‌گذاری بیشتر در مناطق کردنشین شمالی عراق است. حال این پرسش مطرح است که نگاهِ آمریکا به اکراد سوریه و عراق در برهۀ فعلی چیست و چه اهدافی را از نزدیکی به آن‌ها دنبال می‌کند؟ در واقع نباید از نظر دور داشت که در طول یکی دو دهۀ اخیر همواره آمریکایی‌ها از اکراد منطقه به عنوان ابزاری برای حضور خود در عراق و سوریه استفاده کرده‌اند. از این رو طی این مدت تلاش کرده‌اند که حضور خود را در اقلیم کردستان تثبیت کنند و به بهانۀ دفاع از کردها، موقعیتِ خودشان در سوریه را نیز تقویت کردند.

اما نهایتاً مشخص شد که این تلاش‌های آمریکا برایِ حمایت از کردها صورت نمی‌گیرد، بلکه آن‌ها با هدف در اختیار گرفتن و غارت منابع نفتی و گازی سوریه دست به چنین اقداماتی زده‌اند. چون منطقۀ گازی و نفتی سوریه در منطقۀ سکونت کردها قرار دارد و لذا آمریکا در پوشش حمایت از اکراد در حال تلاش برای حضور خود در سوریه در آینده است. به بیان دیگر واشنگتن می‌خواهد با تثبیت موقعیت خود در سوریه سهمی در آیندۀ این کشور داشته باشد. تجربه نشان داده معمولاً زمانی که آمریکایی‌ها به اهداف خود دست پیدا می‌کنند، ابزاری که در این مسیر از آن‌ها بهره برده‌اند را از بین می‌برند و در این مورد خاص اگر آمریکا به هدف خود برسد دیگر توجهی به خواسته‌های کردها نخواهد داشت. همین وضعیت را در اقلیم کردستان نیز شاهد بودیم که در آنجا آمریکایی‌ها در قبال موضوع رفراندوم به اکراد پشت کردند و یا در حینِ حملۀ داعش به اربیل نیز از آن‌ها حمایت نکردند و تنها کشوری که از اربیل حمایت کرد جمهوری اسلامی ایران بود.

بنابراین آمریکا در کلِ منطقه اگر با گروهی یا کشوری طرح دوستی می‌ریزد، صرفاً برای آن است که به اهداف خود دست پیدا کند و از آن‌ها فقط به عنوان ابزار موقت بهره می‌برد. در حال حاضر هدف آمریکا از حضور در مناطق کردی سوریه استخراج نفت و گاز است، اما مسئله اینجاست که آیا امکان عملی شدن این قرارداد وجود دارد و اگر عملی شود تا چه زمانی می‌تواند ادامه داشته باشد، زیرا شرایط منطقه بسیار حساس است و نمی‌توان این گونه برداشت کرد که اگر کردها بر یک منطقه تسلط دارند بتوانند از منابع و ذخایر آنجا هرگونه که می‌خواهند استفاده کنند؛ زیرا در نهایت بحث امنیت در این کشورها حرف نخست را می‌زند و اگر در مناطقِ کردنشین سوریه امنیت برقرار نباشد شرکت‌های آمریکایی نیز نمی‌توانند در آنجا برای استخراج نفت و گاز حضور داشته باشند. به طور کلی در منطقه شرایط امنیتی ناپایداری حاکم است و نه کردها و نه هیچ گروه و کشور دیگری نمی‌تواند به شرکت‌های آمریکایی تضمین بدهد که با آرامش به استخراج نفت و گاز بپردازند. البته چنین قراردادی فقط ارزش اقتصادی برای آمریکا ندارد و اهداف سیاسی و ژئوپلیتیکی نیز در بستر آن نهفته است. این قرارداد نفتی کارت‌های کردهای سوریه برای مذاکرات آتی با دولت سوریه را افزایش می‌دهد و با قدرت گرفتنِ احتمالی کردها در ساختار قدرت سوریه، آمریکا نیز می‌تواند اهداف سیاسی خود را در این کشور دنبال کند.

همچنین در خصوص مواضع کردها در قبال اقدامات آمریکا نیز باید گفت که در این‌گونه مواقع متأسفانه کردها مجبور به همکاری با آمریکا می‌شوند. این در حالی است که در نهایت نیز کردها نمی‌توانند خواسته‌های خود را محقق سازند و بهرۀ لازم را از همکاری با آمریکا نخواهند برد. بنابراین جای تأسف دارد که در مقطعِ فعلی کردهای سوریه به جای آنکه موقعیت خود را در آیندۀ سیاسی این کشور تثبیت کنند روی وعده و وعیدهای ایالات‌متحده سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آن هم در شرایطی که مشخص نیست آیندۀ حضور آمریکا در سوریه چگونه خواهد بود. طبیعتاً ازآنجایی که در آن منطقه جمعیتِ عرب‌نشین نیز حضور دارند، ادامۀ این روند باعث می‌شود که آن‌ها نسبت به حضورِ آمریکا مخالفت خود را اعلام کنند. در نتیجه کردها شاید در کوتاه مدت منافع خود را از چنین همکاری‌هایی تأمین کنند، اما در بلند مدت این همکاری‌ها برایشان زیان آور خواهد بود.

در ادامه باید به این مسئله نیز توجه داشت که اگرچه دولت‌هایِ مستقر در سوریه، عراق و حتی برخی دولت‌های منطقه مانند ایران با حضور آمریکا در منطقه و مناطق کردنشین مخالف هستند؛ لیکن مردم این کشورها باید نسبت به این حضور نارضایتی خود را اعلام و مقاومت کنند تا این شرایط پایان پذیرد. اگر مردم منطقه راضی به حضور آمریکا نباشند طبیعتاً این کشور نمی‌تواند به راحتی و در بلند مدت در منطقه حضور داشته باشد.

منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی

توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»