انقلاب اسلامی؛ زمینه های شکل گیری و عوامل پیروزی
انقلاب اسلامی؛ زمینه های شکل گیری و عوامل پیروزی
شناخت پدیده معجزه گون و رخ داد فرهنگ جامع انقلاب اسلامی منوط به شناخت زمینه ها، عوامل، اهداف، روش ها، عناصر محوری و رکنی و… انقلاب اسلامی در پیوند با محیط ملی، منطقه ای و جهانی است تا بتوان شرایط کنونی انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن را درست تببیین کرد و پس از آن راهبرد ها و بایسته ها انقلاب اسلامی را ارائه نمود بر این اساس اگرچه این شناخت از ضرورت‌های همگانی و همیشگی است، اما دهه فجر انقلاب اسلامی این فرصت را فراهم می‌کند که بیش از پیش به این موضوع پرداخته شود.
در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ حضرت امام خمینی (ره)، در میان استقبال پرشور و شعور ملت ایران اسلامی وارد کشور شدند. این استقبال به جهت تعداد افراد استقبال کننده از امام خمینی (ره) به عنوان یکی از گسترده ترین استقبال ها در طول تاریخ محسوب می شود. امام خمینی (ره)، پس از سخنرانی کوتاه در فرودگاه، جهت ادای احترام به شهیدان انقلاب اسلامی به گلزار شهدا در بهشت زهرا رهسپار شد ند. امام خمینی (ره) در بهشت زهرا و در میان انبوه جمعیت سخنان مهمی ایراد فرمودند. ایشان در این سخنرانی که یکی از پرجمعیتترین اجتماعات تاریخ محسوب می شد، غیرقانونی و غیرعقلی بودن رژیم سلطنت پهلوی را با استدلال مطرح و خطوط آینده انقلاب و دولت اسلامی را ترسیم کردند. از مهم ترین محورهای سخنرانی ایشان در بهشت زهرا می توان به این موارد اشاره کرد: اشاره به قتل، ظلم وستم رژیم پهلوی، غیر قانونی بودن و خلاف قواعد عقلی و حقوق بشر بودن رژیم سلطنتی پهلوی، دخالت یکجانبه رژیم پهلوی در سرنوشت مملکت، خیانت، خباثت و اقدامات تخریبی شاه خائن بویژه در اقتصاد ملی، نیاز به وحدت تمامی اقشار جهت حل مشکل به هم ریختگی اقتصاد کشور، وابستگی شاه به آمریکا و رژیم جعلی اسرائیل، عقب نگه داشتن عامدانه فرهنگ کشور (عقب ماندگی فرهنگی) توسط شاه، از بین بردن نیروی انسانی توسط رژیم پهلوی، عدم مخالفت اسلام با تجدد، دولت تعیین کردن توسط حضرت امام خمینی (ره) با پشتیبانی ملت و مقبولیت مردمی، ضرورت استقلال و قدرتمندی و وجود نظام قدرتمند در کشور، ضرورت نشأت گرفتن نظام از ملت و خدمتگذاری به ملت و...
تاریخ اسلام و حماسه های مرتبط با آن و آموزه‌های حرکت آفرین اسلام ناب، سرمایه‌های اصلی نظری و عملی در این انقلاب محسوب می شوند که منحصر به فرد بوده است. با پیروزی انقلاب، با هدایتگری های حکیمانه امام خمینی (ره) و حضور سراسری و شورانگیز مردم، طومار استبداد و استعمار در هم پیچیده شد و سبب شد سران استبداد و استعمار از صحنه تصمیم سازی ها و تصمیم گیری های ایران اسلامی خارج شوند.
انقلاب اسلامی با تکیه بر آموزه های تعالی آفرین اسلام، برقراری حکومت اسلامی به عنوان جایگزین نظام ستمشاهی را هدف قرار داد و با هدایت های امام خمینی (ره) و حضور همه جانبه مردم برای تعیین شکل حکومت، واژه «جمهوری اسلامی» را به عنوان نظام حکومتی مورد توجه قرار داد.
ریشه عقیدتی انقلاب اسلامی را باید در اسلام راستین و نبوی جستجو کرد، نفی استبداد و استعمار، نفی سلطه استکبار و مبارزه با استعمار، ظلم ستیزی، استقلال، پیشرفت و… از مفاهیم اعتقادی هستند که برای ملت ایران حرکت آفرین بودند، اسلام علاوه بر تحریک و بسیج مردم در تمامی ابعاد و مراحل انقلاب اسلامی، خط مشی های موردنظر را تعیین کرده و می کند.
مؤثرترین بعد انقلاب را باید در رهبری امام (ره) جستجو کرد که با اتکا به آموزه های اسلام و حضور فراگیر و همه جانبه مردم، مسیر انقلاب را دنبال می کرد.
با توجه به اینکه اسلام دینی کامل به ویژه در حوزه سیاسی - اجتماعی است و اداره با برنامه اجتماع در محور آموزه‌های آن قرار دارد و علاوه بر اینکه دنبال آزادی و عدالت است، این آزادی و عدالت را با تأکید بر معنویت دنبال می‌کند که موجب معنابخشی زندگی انسان شود، از این رو «استقلال»، «آزادی» و «جمهوری اسلامی» به عنوان سه شعار محوری در دوره اوج مبارزات انقلاب اسلامی، مورد توجه قرار گرفت، بر این اساس، با نگاهی گذرا به مواضع امام (ره)، افراد و گروه هایی که در انقلاب نقش آفرینی کردند، علل و عوامل ایجاد و پیشبرد انقلاب، اهداف انقلاب و شعارهای مطرح شده در طول انقلاب، می توان عامل اصلی انقلاب را اسلام و آموزه های آن به حساب آورد، چنانکه امام خمینی (ره) فرموده اند: «ملت ما به واسطه اتکا به اسلام، این نهضت را پیش برد … پیروزی ما دنبال این بود که همه اسلامی بودید، همه توجه به دیانت داشتید.» (صحیفه امام، ج ۶، ص ۴۱۶)
امام خمینی (ره) همچنین فرموده اند: «اسلام بود که شما را راه انداخت و به شما همچو قدرتی داد که در مقابل قدرت های شیطانی بزرگ ایستادید و نترسیدید. این قدرتی بود که خدا به شما داد.» (صحیفه امام، ج ۷، ص ۱۶۷ و ۱۶۸)
در دوران طاغوت فساد در ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه را فراگرفته بود. این فساد بزرگ، نارضایتی عمومی را افزایش داده و به اوج رسانده بود، از طرفی وابستگی تمام عیار رژیم به بیگانگان با محوریت آمریکا، دین ستیزی رژیم، اختناق، ظلم گسترده، عقب‌ماندگی کشور و…، عرصه را بر مردم تنگ کرده بود، بر این اساس مردم، نظام شاهی را سرچشمه فساد و شاه را مظهر فساد می دانستند.
از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) ریشه های انقلاب اسلامی و عوامل شکل‌گیری آن موضوعاتی چون: وابستگی تمام‌عیار به غرب خصوصاً آمریکا (۱۵/۲/۷۲)، فساد و دین ستیزی حاکمان طاغوت (۱۵/۹/۶۸)، اختناق و مقابله با آزاد اندیشی (۱۳/۱۱/۷۷)، ظلم و بی عدالتی گسترده در کشور (۲۳/۱۰/۷۱)، عقب‌ماندگی کشور در علم و صنعت (۳۱/۶/۸۴) و… را در بر می‌گیرد.
عامل اصلی شکل گیری اساس و جهت گیری انقلاب نیز از عوامل اعتقادی بوده است که با تشخیص بهنگام امام خمینی (ره)، به عنوان رهبر انقلاب اسلامی و کانون ترکیب و انسجام همه عوامل و جهت دهنده نیروی عظیمی که روحیه انقلابی را در ملت ایجاد و تقویت می‌کند، با هدایتگری خود شرایط را به گونه ای رقم زد که آحاد ملت در جهت تحقق آرمان‌های خود به این جمعبندی برسند که جز با تمرکز بر آموزه های اسلامی نمی‌توان موفق شد. لذا می‌توان دین محوری، تبعیت محض از رهبری دینی و حضور فراگیر مردم را سه عنصر محوری نقش آفرین در عرصه انقلاب اسلامی مورد توجه قرار داد.
امام خمینی (ره) در مسیر انقلاب اسلامی، راه فرهنگی عمیق و مؤثری را با تکیه بر آموزه های اسلامی انتخاب نمود که نمونه آن را فقط در نهضت انبیا می‌توان مشاهده کرد، امام (ره) بر همین اساس توانست انقلاب فرهنگی و معنوی عمیقی در مردم ایجاد کند که به صورت فراگیر و عمومی در صحنه های انقلاب حضور پیدا کنند.
عوامل پیروزی انقلاب اسلامی را می‌توان در مفاهیمی چون: اعتقادات، رهبری اسلامی و وحدت مردم خلاصه کرد. مکتب اسلام تبلور خواسته های ملت ایران بوده است و این ملت، با تکیه بر ارزش‌های والای اسلامی، در راه نجات و فلاح انسان، در دل مردم چنان ایمان و شوقی آفرید که حرکت انقلاب را با همه مرارت های احتمالی شروع و تا پیروزی ادامه دهند.
همین نیرو بود که مردم را به راهپیمایی های روزانه می کشاند و باعث می شد آنها در نیمه های شب، بر بام ها رفته و تکبیرگویان، سقوط رژیم شاهنشاهی را فریاد زنند. همین نیرو بود که روحیه ایثار و از جان گذشتگی را در مردم تقویت می نمود تا در لحظات دشوار انقلاب حاضر شوند و با وحدت، در دل شاه و اربابانش وحشت افکنند و انقلاب اسلامی را به پیروزی برساند.
با بررسی موقعیت های حساس و دشوار انقلاب می توان نقش بی‌بدیل رهبری امام خمینی (ره) را مشاهده کرد. امام (ره) با پیام‌های هدایتگر و آتشین و راهنمایی‌ها و موعظه های خود، خط انقلاب را به روشنی ترسیم می نمودند و مردم ایران که خواسته های خود را در شخص امام (ره) می دیدند، با اطمینان خاطر، مراحل دشوار انقلاب را شکل می‌دادند.
امامی که مردم فرامین او را فرامین اسلام می‌دانستند، امامی که زبان گویای امت بود، امامی که با بهره گیری از آموزه ها و قوانین مترقی اسلام راه انقلاب را هموار می ساخت، امامی که همواره ملت را به آینده امیدوار می‌ساخت و با تصمیمات حکیمانه خود، مرحله‌به‌مرحله ملت را به پیروزی علیه رژیم طاغوتی نزدیک تر می کرد و آینده درخشان ملت در عرصه انقلاب را نوید می داد. امامی که مبارزه بر پایه دین، معنویت و عمل به وظیفه را در دستور کار خود قرار داده بود. امامی که با برخورداری از مقام جامع فقاهت، به افسانه جدایی دین و سیاست پایان داد و با احیای تفکر و بصیرت دینی از ملت ایران، ملتی مثال‌زدنی ساخت که این ملت با پیروزی انقلاب اسلامی، الگو و اسوه دیگر ملت ها در راستای رسیدن به اهداف خود شود. امام (ره) به دلیل جامعیت، توانست اسلام را آنگونه که واقعیت دارد، به مردم و جامعه عرضه کنند. امام (ره) برخوردار از ویژگی تعقل و تفکر منحصر به فرد بود، از این منظر، فرامین و رهنمودهایش برای ملت راهگشا بود.
جریان شناسی و دشمن شناسی از ویژگی‌های خاص امام (ره) بود. امام با اتکا به ملت اهداف اسلامی مردم را دنبال می کرد و بلندهمتی از دیگر ویژگی های امام (ره) بود و در راه اهداف بلند با از خودگذشتگی حرکت می کرد و در این راه، آشتی ناپذیری با دشمنان اسلام و ملت ایران را در دستور کار قرار داده بود و این ویژگی ها، از امام (ره)، شخصیتی ساخته بود که بتواند در راه و مسیر پرفراز و نشیب انقلاب، مقتدرانه، هوشمندانه و حکیمانه حرکت کند.
امام خمینی (ره)، رمز پیروزی را «ایمان»، «مقاومت»، «وحدت کلمه»، «اتکا به قدرت الهی»، «عنایات الهی»، «قدرت معنوی»، «تحول روحی – معنوی»، «الهی بودن مقصد»، «قیام برای خدا»، «انقلاب درونی»، «روح تعامل و همکاری»، «مبارزه آگاهانه»، «اسلام خواهی مردم»، «قدرت ایمان»، «همراهی مردم با رهبری» و… می دانستند. انقلاب اسلامی اتفاقی عظیم و تاریخی بود که بدون بصیرت و پایداری مردم و اراده خلل ناپذیر رهبر حکیم، مقاوم و نستوه آن، امکان تحقق نداشت.
جمعبندی:
انقلاب اسلامی به عنوان مهم ترین پدیده عصر حاضر برای تقویت آرمانها وگسترش وتداوم اهداف و ارزش های خود درصحنه پرآشوب و متلاطم فکری جهان امروز بیش ازپیش نیازمند شناخت و اتکا به شالوده محکم و استوار و نظریات فراگیر مبتنی بر اعتقادات و باورهای دینی است. تکیه بر اصول بنیادین اسلام می تواند ضمن ارائه و تبیین صحیح آموزه ها و آرای متأثر از اندیشه سیاسی اسلام - که موتور محرکه انقلاب بوده است - به تشنگان پرعطش و شیفتگان اسلام، از برداشتهای نابجا و ناروای تحمیلی توسط بیگانگان بر افکار عمومی جهان جلوگیری نماید و درنتیجه برعمق وگستره پیروان، شیفتگان و عاشقان انقلاب اسلامی در سراسر دنیا بیفزاید.
نظر شما :