تحولات سیاسی ارمنستان و نقش قدرت‌های خارجی در آن
«محمدرضا دماوندی»، رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان با اشاره به تحولات سیاسی اخیر در ارمنستان به دنبال شکست در نبرد با جمهوری آذربایجان و اعتراضات شهروندان علیه نخست‌وزیر این کشور، افزود: «پاشینیان حدود سه سال پیش توانست با شعار مبارزه با فساد قدرت را به دست بیاورد و مردم و خصوصاً ارمنی‌های مقیم خارج را در تمام دنیا با خود همراه کند.» وی با اشاره به عملکرد و مواضع قدرت‌ها در ارتباط با تنش‌های اخیر در ارمنستان، گفت: «درست است که ارمنستان در جنگ با جمهوری آذربایجان شکست خورد و تعدادی کشته و آواره و مفقودالاثر شدند که فضای روانی را علیه پاشینیان ایجاد کرد، اما این مسائل به معنای ناکارآمدی دولت او نیست و هنوز مقبولیت دارد.»
این پژوهشگر حوزۀ قفقاز در عین حال با بیان اینکه با وجود کاهش اندک مقبولیت پاشینیان او همچنان مقبولیت بالایی دارد، اضافه کرد: «تظاهراتی که علیه پاشینیان در ایروان انجام می‌شود، تظاهرات پرجمعیتی نیست و مخالفانی که این تظاهرات را سازمان‌دهی می‌کنند نمی‌توانند جمعیت بسیاری را به خیابان بیاورند، چرا که مردم ارمنستان فساد قبل از پاشینیان و عملکرد او در مقابله با این فساد را به یاد دارند.» دماوندی با اشاره به اختلافات و جنگ قدرت ایجاد شده میان دولت و مخالفانی که از پشتیبانی ارتش برخوردار هستند، گفت: «پاشینیان اعلام کرد ما برای به دست گرفتن قدرت متوسل به زور نمی‌شویم، به این دلیل که خود در انقلاب آرامی به قدرت رسید؛ نظامیان راه همواری برای کودتا در پیش رو ندارند، چرا که با واکنش‌های مردم مواجه خواهند شد.»
وی اضافه کرد: «پاشینیان با طرح انتخابات پیش از موعد خواست این پیام را بدهد که مطمئن است کماکان در قدرت باقی خواهد ماند. البته باید دید که دو سوی دیگر این تنش، یعنی روسیه و آمریکا چه نگاهی به این موضوع دارند.» وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد روسیه نظر مخالف ت ی به ادامه حکومت پاشینیان ندارد. آمریکایی‌ها هم اصلاً مخالفتی نشان نداده‌اند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در انتخابات پیش از موعد، پاشینیان دوباره اکثریت را به دست خواهد آورد.» دماوندی بر ضرورت توجه به موقعیت ارمنستان و ظرفیت‌های این کشور از سوی ایران تأکید کرد و افزود: «باید اهمیت کشورهای پیرامونمان، خصوصاً قفقاز را به درستی تشخیص دهیم. قابل انکار نیست که منطقه قفقاز، به خصوص قفقاز جنوبی، منطقه بسیار بااهمیتی است و کشورهای دیگر به این منطقه توجه کافی دارند و جایگاه ویژه‌ای را در حوزه سیاست خارجی‌شان به آن می‌دهند.»
وی به نقش قدرت‌های منطقه‌ای در ارمنستان از جمله ایران، روسیه و ترکیه اشاره کرد و گفت: «البته ما شاهد نقش‌آفرینی برخی کشورهای فرامنطقه‌ای مانند آمریکا، فرانسه و انگلیس هم هستیم که این منطقه را در محاسباتشان لحاظ می‌کنند و هر کدام منافعی در آن دارند. منافعی که گاه با هم تلاقی پیدا می‌کنند.» این پژوهشگر حوزه قفقاز با تشریح دلایل اهمیت ارمنستان برای آمریکا از جمله به دلیل فشار به روسیه و همچنین حضور لابی قدرتمند ارامنه در آمریکا، اضافه کرد: «انگلیس حضور تاریخی در ارمنستان دارد و با توجه به نگاهش به حوزه‌های انرژی و نفت، خصوصاً خطوط نفت جمهوری آذربایجان، تحولات ارمنستان را به طور جدی دنبال می‌کند و می‌تواند ایفاگر نقشی باشد. علاوه بر آن فرانسوی‌ها هم به دلیل لابی قدرتمند ارامنه در کشورشان محاسبات ویژه‌ای در خصوص ارمنستان دارند.» وی با انتقاد از برخی تحلیل‌ها دررابطه با غربگرا بودن پاشینیان و عدم درک درست از تحولات سیاسی این کشور، گفت: «با اینکه ارمنستان کشور بسیار کوچکی است و جمعیت کمی دارد، اما در موقعیت ژئوپولیتیکی قرار گرفته که این موقعیت ویژه قدرت‌های فرامنطقه‌ای را برای توجه ویژه به آن ترغیب کرده تا تلاش کنند که در این منطقه نقش داشته باشند.»
دماوندی افزود: «سفارت آمریکا در ارمنستان جزو بزرگ‌ترین سفارتخانه‌های آمریکا است و این سؤال را ایجاد می‌کند که چرا آمریکا چنین سرمایه‌گذاری برای ایجاد سفارتی به این وسعت در یک کشور بسیار کوچک انجام داده است. همین طور چین در حال ایجاد سفارت بسیار بزرگی در ایروان است؛ مناسبات یک کشور بسیار کوچک با چین ابرقدرت چگونه است و چه دلیلی وجود دارد که چین سرمایه‌گذاری سنگینی را در ارمنستان انجام می دهد؟ همه این‌ها نشان گر موقعیت ویژه و اهمیت خاص ارمنستان است.» وی با بیان اینکه به نظر می‌رسد ما با چند قدرت ثابت تاریخی و صاحب نفوذ در ارمنستان روبرو هستیم که خود را به دلایلی و به نوعی ذیحق در ارمنستان می‌دانند، ادامه داد: «یکی از این کشورها، روسیه است که به هر حال ارمنستان را بخشی از خاک خود در گذشته می‌داند و خود را صاحب نقش برای استقرار دولت‌ها در این کشور می‌انگارد و تأکید دارد دولت‌ها را تحت نظرش داشته باشد، قرارداد نظامی طولانی مدت و پایگاه نظامی در ارمنستان دارد.»
وی همچنین با اشاره به نقش‌آفرینی‌های ترکیه در ارمنستان و همچنین اختلافات تاریخی این دو کشور، اضافه کرد: «در ماه‌های اخیر بعضی از جناح‌ها در ترکیه مدعی شدند چیزی به نام کشور ارمنستان وجود ندارد و این خاک ترکیه شرقی است که باید آزاد شود!» دماوندی با تأکید بر ضرورت توجه به نقش چین و هند در ارمنستان، گفت: «چین و هند نیز نگاه ویژه‌ای به منطقه قفقاز جنوبی و ارمنستان دارند. باید در نظر داشت که پاکستان، ارمنستان را به رسمیت نمی‌شناسد و روابط ویژه‌ای با آذربایجان دارد، هند برای ایجاد توازن و با بهره‌گیری از ظرفیت بندرچابهار، نگاه خود را به ارمنستان بیشتر کرده و سعی می‌کند ارتباطاتش را با این کشور توسعه دهد. با توجه به مراتب فوق، جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی که دارد و ویژگی روابطش با ارمنستان و دیگر کشورهای منطقه قفقاز، بایستی بتواند با رایزنی و طراحی دقیق و سنجیده و ایفای نقشی سازنده در حل بحران در این منطقه منافع خود را نیز به نحو مطلوبی تأمین نماید.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :