چشم‌انداز روند صلح افغانستان و مذاکرات استانبول
چشم‌انداز روند صلح افغانستان و مذاکرات استانبول
«پیرمحمد ملازهی»، کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به مذاکرات متعدد صورت گرفته در مسیر روند صلح در افغانستان خاطرنشان کرد: «به نظر می‌رسد اراده‌ای میان قدرت‌های بزرگ مانند روسیه، چین، آمریکا و اروپا با هدف یافتن راه‌حل سیاسی برای پایان جنگ در افغانستان به وجود آمده و شرایط داخلی افغانستان هم شکل‌گیری چنین روندی را ایجاب می‌کند. ضمن اینکه کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان هم به همین نتیجه رسیده‌اند که البته باید در این مسیر تلاش‌های جدی‌تری صورت داد.»
وی با یادآوری دو ابتکار روسی و آمریکایی برای دستیابی به صلح در افغانستان، گفت: «در این فضا قرار است روزهای آینده در استانبول مذاکراتی انجام شود که تقریباً همۀ طرف‌ها در آن اجلاس شرکت دارند. این اجلاس در واقع مکمل اجلاس مسکو است و به نظر می‌رسد پشت پرده بین آمریکایی‌ها و روس‌ها توافقی بر سر آینده افغانستان و ساختار قدرت آینده آن شده باشد. ساختار قدرتی که از آن ترتیباتی که از طرف سازمان ملل و کنفرانس بن اول شکل گرفت و بر اساس آن دولت فعلی به وجود آمد، متفاوت خواهد بود.»
این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: «به نظر می‌رسد نوعی ادغام میان نیروهای متضاد، طالبان و دولت کنونی و نیروهایی که در افغانستان مدعی قدرت هستند، در تشکیلاتی جدید انجام خواهد شد تا شراکتی در قدرت به وجود بیاید، قانون اساسی متناسب با شرایط کنونی اصلاح شود و یا تغییراتی در آن ایجاد شود.» به گفتۀ ملازهی، احتمالاً شکل حکومت از حالت کنونی که تمرکز قدرت در کابل و در دست رئیس‌جمهور است تغییر کند. نظام پارلمانی به وجود می‌آید و قدرت در اختیار نخست‌وزیر قرار می‌گیرد. همچنین نوعی تقسیم قدرت به شکل نظام فدرالی هم به وجود خواهد آمد تا حداقل چهار قومیت اصلی کشور در مناطقی که تحت تسلط قانونی آن‌ها است دولت محلی داشته باشند و سهمی را هم از دولت مرکزی به آن‌ها اختصاص می‌دهند. وی با تأکید بر اینکه تحقق این برنامه‌ها و رسیدن به صلح و ثبات از طریق آن‌ها به سادگی نخواهد بود، توضیح داد: «علاوه بر طالبان که مدعی قدرت است حدود ۲۳ گروه دیگر هم وجود دارد که در این مذاکرات جایی پیدا نکردند. آن‌ها می‌توانند به راحتی پرچم داعش را بالا ببرند و همچنان به جنگ تحت عنوان خلافت داعش ادامه دهند.»
ملازهی اضافه کرد: «به نظر می‌رسد بر روی چند مسئله توافقاتی صورت گرفته است؛ ازجمله اینکه افغانستان را بی‌طرف کنند. در واقع شکلی از حکومت که زمان ظاهر شاه هم وجود داشت که بر اساس آن نه قدرت شرقی دخالت می‌کرد و نه قدرت غربی که البته بعد از کودتای داوود خان به هم خورد، ایجاد شود؛ البته نه شرایطی که بعد از پیروزی جهاد و شکست روس‌ها ایجاد شد که در پی آن مجاهدین آمدند، آمریکایی‌ها و روس‌ها خود را کنار کشیدند اما کشورهای منطقه وارد رقابت شدند.» در ادامه؛ این تحلیلگر مسائل افغانستان گفت: «بنابراین باید توافقی به وجود بیاید که افغانستان بی‌طرف را هم قدرت‌های بزرگ به رسمیت بشناسند و هم قدرت‌های منطقه‌ای و همسایگان. اگر این اتفاق بیفتد افغانستان در موقعیت جدیدی قرار خواهد گرفت که بتواند بی‌طرفی خود را حفظ کند و اگر کمکی هم از کشورهای خارجی دریافت می‌کند، بدون شرط و شروط و بدون دخالت خارجی باشد.»
ملازهی با اشاره به موضوعاتی که اعلام‌شده در نشست استانبول مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت، تأکید کرد: «اگر ابعاد این موقعیت جدید در استانبول به خوبی بررسی و روشن شود به نظر می‌رسد افغانستان به طرف صلح و ثبات و راه‌حل سیاسی برود، در غیر این صورت ممکن است جنگ داخلی در این کشور تشدید شود.» وی در خصوص انتقاداتی که دولت اشرف غنی نسبت به احتمال اعمال تغییرات در ارکان دولت عنوان کرده نیز گفت: «رویکرد افراد در دولت دوشاخه است، در شاخه‌ای که با عنوان دولت وحدت ملی آن را می‌شناسیم یک بخش جهادی‌ها و شمالی‌ها هستند که آقای عبدالله عبدالله آن‌ها را نمایندگی می‌کند و بخش دیگر لیبرال دموکرات‌ها که آقای غنی نماینده آن‌ها است. ترکیب این دو جریان، دولت فعلی را می‌سازد. به نظر می‌رسد بخشی از این ترکیب، یعنی بخش شمالی و جریان عبدالله عبدالله، آمادگی مصالحه با طالبان را پیدا کرده‌اند.»
ملازهی ادامه داد: «تنها کسانی که قربانی خواهند شد اشرف غنی و نزدیکان او هستند که احتمالاً حذف خواهند شد؛ اما جریان لیبرال دموکرات حذف نمی‌شود، آن‌ها جریان سوم هستند و در کنار جناح جهادی‌ها، عبدالله و طالبان باقی می‌مانند؛ بنابراین ترکیب این سه جریان برای به دست گرفتن قدرت محتمل است، البته منهای آقای اشرف غنی که احتمالاً کنار می‌رود.» این کارشناس مسائل افغانستان با بیان اینکه اشرف غنی بسیار سیاسی است و به سادگی کنار نمی‌رود، افزود: «او هم بازیگری خود را می‌کند، همان‌طور که طرحی را به استانبول می‌برد که بر اساس آن باید انتخابات زودهنگامی ظرف شش ماه آینده برگزار شود که برنده آن قدرت را به دست بگیرد و این قدرت از طریق سازوکارهای دموکراتیک که در قانون اساسی فعلی تعریف شده‌اند و به رسمیت شناخته می‌شوند، پیش برود.» وی هدف اصلی اشرف غنی از ارائه این طرح را حفظ قدرت خود عنوان کرد و گفت: «در چارچوب قانون اساسی فعلی، طالبان به سادگی زیر بار این طرح نخواهد رفت؛ بنابراین هرکدام از این بازیگرها، چه بازیگران داخلی و چه بازیگران منطقه‌ای و خارجی، در استانبول برنامه‌های خود را پیش می‌برند اما اینکه کدام جناح موفق شود، به نظر می‌رسد عقب‌نشینی را از آقای عبدالله عبدالله و طالبان نخواهیم دید، اما اشرف غنی مجبور خواهد شد که از مواضع خود عقب‌نشینی کند.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :