ضرورت بازتعریف همکاری‌های ایران با کشورهای آسیای مرکزی
ضرورت بازتعریف همکاری‌های ایران با کشورهای آسیای مرکزی
«عبدالله مرادی»، کارشناس مسال آسیا اظهار داشت: «اگر بخواهیم از نگاه کلان شروع کنیم به نظر می‌رسد که آسیای مرکزی از چند جهت برای جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت است؛ نکتۀ نخست اینکه آسیای مرکزی منطقۀ وسیعی در همسایگی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود که از قضا در طول بیش از سه دهه گذشته و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تهدیدی برای جمهوری اسلامی ایران از این جغرافیا متصور نبوده است.» این کارشناس مسائل آسیا ادامه داد: «در عین حال ریشه‌های فرهنگی و تاریخی مشترک بین ایران و کشورهای این منطقه وجود دارد و به همین جهت یک همکاری اقتصادی نه چندان گسترده اما پایدار در طول چند دهۀ گذشته بین ایران با این منطقه تعریف شده است.»
مرادی با بیان اینکه منطقۀ آسیای مرکزی اقتصاد بزرگی ندارد، افزود: «اما منابع طبیعی بسیار زیادی دارد و جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک خاصی هم دارد؛ زیرا این منطقه محل اتصال شرق به غرب، کریدور شمال - جنوب از هند تا روسیه و اروپا و در مسیر یک کمربند - یک جاده چین قرار دارد. به همین جهت لازم بود جمهوری اسلامی ایران به نوعی به دنبال ارتقای روابط با این منطقه باشد.» این استاد دانشگاه با اشاره به ظرفیت‌هایی که در این منطقه وجود داشته و دارد، گفت: «این ظرفیت‌ها رو به توسعه است؛ زیرا کشورهای این منطقه تحولات سیاسی زیادی را پشت سر گذاشته‌اند.»
مرادی با تبیین این موضوع که اگر یک دوره نفوذ شوروی و یک دوره حکومت حاکمان زمان شوروی بر این کشورها را در نظر بگیریم، توضیح داد: «اکنون تقریباً همۀ این کشورها به نوعی از دوران پسا شوروی نیز عبور کرده و وارد دوران جدیدی شده‌اند. لذا باز تعریف روابط با این کشورها اهمیت دارد.» وی افزود: «البته فقط جمهوری اسلامی ایران به بازتعریف روابط با این کشور نمی‌اندیشد؛ زیرا یک رقابت بزرگ بر سر منطقۀ آسیای مرکزی در حال شکل گرفتن است که فقط کشورهای منطقه مانند روسیه و چین را شامل نمی‌شود و برخی از کشورهای فرا منطقه‌ای مانند آمریکا نیز وارد این عرصه شده‌اند.» مرادی در این رابطه توضیح داد: «در سال ۲۰۱۹ یک سند راهبرد ی آمریکا برای آسیای مرکزی منتشر شد که سندی ۶ ساله است و تا سال ۲۰۲۵ را پیش‌بینی کرده است. این امر بیانگر آن است که آمریکا با جدیت حوزۀ آسیای مرکزی را رصد می‌کند.» وی تأکید کرد: «این منطقه هم به جهت اقتصادی و هم به جهت مهار روسیه و چین برای ایالات‌متحده آمریکا اهمیت دارد.»
به گفتۀ این کارشناس علاوه بر کشورهای ذکر شده، کشورهایی مانند ژاپن و ترکیه نیز در زمرۀ کشورهایی هستند که در حال نزدیک‌تر شدن به آسیای مرکزی هستند و در این بین ترکیه یک دیپلماسی فرهنگی قوی را با کشورهای این منطقه ترتیب داده است. مرادی ادامه داد: «در چنین شرایطی روند ارتباط اقتصادی حداقلی ایران با آسیای مرکزی دیگر مناسب نبوده و لازم است که ما برای چند دهۀ آینده که می‌خواهیم نگاه ویژه‌ای به شرق یعنی روسیه و چین داشته باشیم، بازتعریفی در نگاهمان به آسیای مرکزی نیز انجام دهیم.» وی تأکید کرد: «چنین بازتعریفی، جزء الزامات سیاست خارجی کشور است. در واقع تغییر پارادایم‌های جهانی، تغییر برتری و استیلای قدرت از غرب به شرق و اقتصادمحور شدن نظام بین‌الملل ایجاب می‌کند که جمهوری اسلامی ایران در قبال منطقه بکر، ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک آسیای مرکزی هم تعریف جدیدی ارائه دهد و هم حداکثر ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را در این منطقه فعال کند.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :