پیام سران اروپا به روسیه؛ متأثر از اختلافات راهبردی دو طرف
پیام سران اروپا به روسیه؛ متأثر از اختلافات راهبردی دو طرف
«عفیفه عابدی»، تحلیلگر مسائل روسیه با اشاره به بیانیۀ رهبران اتحادیه اروپا مبنی بر اینکه نمایندۀ عالی امور خارجه اتحادیه باید به ارائۀ گزینه‌هایی برای تدابیر محدودیت‌آمیز بیشتر ازجمله تحریم‌ها علیه روسیه بپردازد، تأکید کرد: «با وجود نگاه تهدیدآمیز مشترک اروپایی‌ها نسبت به روسیه، نباید سیاست اروپا در قبال مسکو را یکپارچه در نظر گرفت، آن‌ها دچار اختلاف‌نظرهای متعدد و عمیقی نسبت به روسیه هستند که متأثر از عوامل و منافع متفاوتی است.»
وی در خصوص عدم توافق رهبران اروپا بر سر برگزاری نشست با پوتین و همچنین اظهارات صدراعظم آلمان که گفته بود ما بار دیگر تعریف کردیم تحت چه شرایطی حاضر به همکاری و برقراری ارتباط نزدیک‌تر با روسیه هستیم و امروز توافقی بر سر نشست فوری رهبران وجود نداشت، گفت: «با توجه به سنتی که پیش از این وجود داشت که بر اساس آن آقای پوتین در اجلاس سران اتحادیه اروپا شرکت می‌کرد و همچنین با توافقی که با سران برخی کشورها ازجمله آلمان و فرانسه بود، آن‌ها تمایل داشتند در این نشست هم شرکت کنند، اما برخی کشورهای عمدتاً واقع در اروپای شرقی با حضور پوتین در اجلاس سران اروپا مخالفت کردند.» عابدی این مخالفت را بیانگر اختلاف نظری دانست که در درون اروپا نسبت به روسیه وجود دارد و افزود: «کشورهای اروپایی در نگاه تهدید محور به روسیه مشترک هستند، اما در نوع و میزان احساس تهدید میان آن‌ها تفاوت‌هایی وجود دارد، بنابراین رویکردهای آن‌ها هم نسبت به روسیه متفاوت می‌شود.»
این پژوهشگر ادامه داد: «کشورهای اروپای غربی مانند آلمان و فرانسه که قدرت‌های منطقه‌ای هستند، معتقدند که می‌توان با تعامل و تقابل تهدید روسیه را کنترل کرد و در عین حال از مزیت‌های سیاسی و اقتصادی رابطه هم بهره‌مند شد؛ اما در اروپای شرقی، از آنجا که عمدتاً کشورهای ضعیف‌تر یا غیرسیاسی‌تر اروپا قرار دارند و قبلاً هم در قلمرو شوروی بودند؛ احساس تهدید بزرگ‌تر و نزدیک‌تری نسبت به روسیه وجود دارد.» این تحلیلگر مسائل روسیه با بیان اینکه کشورهای اروپای شرقی رقابت با روسیه را نامتقارن می‌بینند و در عین حال تعامل اروپای غربی با روسیه را تهدید قلمداد می‌کنند، اضافه کرد: «تعامل بیشتر اروپای غربی با روسیه ممکن است بر حمایت سیاسی و اقتصادی اروپای غربی از این کشورها تأثیرگذار باشد و همچنین سطح همکاری ناتو با آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.»
وی با اشاره به منافع روابط روسیه با اروپا تأکید کرد: «این مسئله از نگاه روس‌ها پنهان نیست و آن‌ها هم به این تفاوت دیدگاه و رویکرد اروپا واقف هستند؛ بنابراین در دو دهۀ اخیر، سیاست متفاوتی را در پیش گرفته‌اند تا با تعامل با قدرت‌های اروپایی، سطح تنش را کنترل و منافع خود را تأمین کنند. در هر حال روسیه از روابطش با اروپا استفاده می‌کند و قدرت چانه‌زنی خود را افزایش می‌دهد.» عابدی با بیان اینکه فضای واقع‌گرایانه میان روسیه و اروپا حاکم و علاوه بر ارادۀ دو طرف، روندهای دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی بر روابط آن‌ها بسیار تأثیرگذار است، تصریح کرد: «موضوعاتی را که در نشست رهبران اتحادیه اروپا مطرح شده، می‌توان در امتداد بحران ۲۰۱۴ اوکراین و جنگ سرد روسیه و اروپا ارزیابی کرد؛ اما روسیه و اروپا به‌رغم اختلاف‌ها و تعارض‌های عمیق سیاسی و امنیتی، با عبور از یکسری تنش‌های بسیار بزرگ پس از ۲۰۱۴، به رویکرد تعامل و تقابل خود همچنان ادامه خواهند داد.»
این کارشناس مسائل روسیه در خصوص اظهارات صدراعظم آلمان مبنی بر اینکه اگر موضع واحد نشان ندهیم، پوتین اروپا را جدی نمی‌گیرد، توضیح داد: «البته آلمان از همین اختلاف نظرها منافع خود را تأمین می‌کند. مخالفت یکسری کشورها با حضور پوتین در اجلاس سران اتحادیه اروپا ابزار چانه‌زنی برای کشورهایی مانند آلمان و فرانسه در مقابل روسیه است که به این رابطه متمایل هستند. آن‌ها از هر شرایطی منافع خود را تأمین می‌کنند.» عابدی گفت: «مسکو به شرایط حاکم بر رابطه روسیه و اروپا واقف است؛ اما با توجه به منافعی که روسیه از روابط با اروپا دارد، به نظر نمی‌رسد اقدام تنش‌آمیز و حساسیت‌برانگیز جدیدی انجام دهد. حتی در رابطه با بحران اوکراین هم از هر نوع اقدام یک‌جانبه‌ای که بخواهد تنش در روابط ایجاد کند، خودداری کرده، اما از حق اقدام متقابل خود در قبال رفتارهای حساسیت‌برانگیز اتحادیه اروپا و ناتو صرف‌نظر نکرده و پاسخ‌های متقابلی به اقدامات داده است؛ بنابراین اگر تحول جدیدی رخ ندهد، روند فعلی میان روسیه و اروپا ادامه خواهد داشت.»
وی در رابطه با پیام عدم پذیرش حضور پوتین در نشست اتحادیه اروپا و تأکید بر اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، نیز یادآور شد: «آخرین حضور آقای پوتین در نشست سران اتحادیه اروپا، مربوط به سال ۲۰۱۴ در بحبوحۀ بحران اوکراین بود. اکنون نیز مواضع اخیر سران اتحادیه اروپا این پیام را برای روسیه دارد که کماکان سایۀ سنگین بحران اوکراین و الحاق کریمه به روسیه در روابط دو طرف سنگینی می‌کند و اگر روسیه سیاست تهاجمی جدیدی در این منطقه داشته باشد، ممکن است این رابطه که پس از چند سال هزینه در حال بازسازی است به کلی تخریب شود.» این کارشناس مسائل روسیه افزود: «در واقع به‌رغم ارادۀ دوجانبه روسیه و قدرت‌های اروپایی برای کنترل تنش‌ها، سطح حساسیت در رابطه روسیه و اروپا بالاست و ممکن است تحولات و روندهای جدید این رابطه را به‌شدت متأثر سازد.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :