پرتنش‌ترین دوران روابط روسیه و انگلیس
پرتنش‌ترین دوران روابط روسیه و انگلیس
عدم تمدید ویزای خبرنگار بی‌بی‌سی از سوی دولت روسیه و شبکه بی‌بی‌سی به‌عنوان حمله به آزادیِ رسانه‌ها محکوم شد. البته اقدام وزارت امور خارجه روسیه برای عدم تمدید ویزای این خبرنگار انگلیسی در واکنش به تمدید نشدن ویزای خبرنگاران روسیه بوده است. هرچند مقام‌های انگلیسی معتقدند خبرنگاران روس آزادانه در انگلیس کار می‌کنند. در ماه ژوئن نیز حادثۀ دیگری موجب ایجاد تنش جدید در روابط بحرانی دو طرف شد. در این حادثه یکی از هواپیماهای جنگی روسیه به یک ناوشکن انگلیسی در منطقۀ نزدیک به کریمه اقدام به شلیک کرد. انگلیس ملحق شدن کریمه به روسیه را به رسمیت نمی‌شناسد و آن را همچنان بخشی از خاک اوکراین می‌داند، هرچند روسیه مناطق پیرامونی شبه‌جزیره کریمه را بخشی از آب‌های روسیه می‌داند. محدود کردن روابط بحرانی لندن و مسکو به تنش‌های اخیر، می‌تواند ساده‌انگارانه باشد. از همین رو، در بخش‌های پیش رو حوزه‌های اختلافی میان دو کشور بررسی می‌شود.
روابط روسیه با انگلیس و به‌طورکلی با دول غربی، به تدریج از زمان پایان جنگ سرد با منظم شدن کریمه به روسیه، ادعای دخالت کرملین در انتخابات کشورهای غربی، هک تارنمای نهادهای مختلف و سایر اقدام‌ها ازجمله جنگ هیبریدی به پایین‌ترین سطح ممکن رسیده است. به ویژه پس از مسمومیت «سرگئی اسکریپال»، جاسوس پیشین روسیه و یولیا دختر او با گاز اعصاب در سال ۲۰۱۸، این روابط با چالش جدی‌تری روبه‌رو شد. البته مشکل لندن و مسکو از پندار متفاوت آن‌ها از نظام بین‌الملل و نگاه رهبران روسیه به جایگاه انگلیس در نظام بین‌الملل ناشی می‌شود: «از نظر کرملین، انگلیس هم وزن و همسنگ با این کشور نیست. به باور کرملین، روسیه همواره یک قدرت بزرگ بوده است و به نوعی کانون جهان چند قطبی و چند مرکزی به شمار می‌رود، درحالی‌که انگلیس به این اولیگارشی تعلق ندارد. از نظر روسیه، انگلیس دارای توانمندی‌های ضروری برای پیشبرد یک سیاست خارجی مستقلِ واقعی نیست. با توجه به اینکه لندن دارای استقلال ژئوپلیتیکی نیست، انگلیس در سطح دوم قدرت‌های جهانی قرار می‌گیرد و جزیره کوچکی است که خیلی کشورها به آن توجه نمی‌کند.»
روسیه معتقد است حوادث دو دهۀ گذشته به خوبی نشان می‌دهد انگلیس رویکرد خصمانه‌ای در قبال روسیه داشته است: «به عنوان نمونه اعطای پناهندگی به بوریس برزوفسکی اولیگارشی معروف روس از سوی انگلیس در سال ۲۰۰۳، اتهام انگلیس به روسیه در مورد قتل الکساندر لیتونیکو در سال ۲۰۰۶، حمایت قاطع انگلیس از تحریم‌های اتحادیه اروپا بر ضد روسیه در سال ۲۰۱۴ و تلاش انگلیس برای واکنش بین‌المللی دربارۀ سرگئی و یولیا اسکریپال در سال ۲۰۰۸. البته حوادثی همچون حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ و یا انقلاب‌های رنگی در جمهوری‌های پیشین شوروی در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ به آمریکا و در کل غرب ازجمله انگلیس نسبت داده می‌شود. نگاه روسیه به انگلیس را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد. نخست، لندن هیچ جایگاه ویژه‌ای در تفکر روسیه ندارد و انگلیس دربارۀ نقش خود بزرگ‌نمایی می‌کند و نقش این کشور چندان بزرگ هم نیست. دوم، لندن مسئول تحولات منفی در روابط دو طرف است؛ زیرا مدام در رسانه‌های انگلیسی روسیه یک دشمن ترسیم می‌شود. سوم، انگلیس و جامعه اروپا - آتلانتیک همواره در مورد روسیه دروغ می‌گویند و قابل‌اعتماد نیستند؛ این امر در موضوع‌های مختلف ازجمله انقلاب‌های رنگی و یا حمله به عراق به خوبی مشخص است؛ و چهارم، انگلیس در موضوع‌های مختلف، استاندارد دوگانه داشته است.»
روابط دو طرف به ویژه در یک دهه اخیر به ویژه پس از بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ نامناسب و تا حد قابل توجهی بحرانی بوده است و لندن و مسکو در مورد مهم‌ترین موضوع‌های بین‌المللی دچار اختلاف شده‌اند.
جنگ هیبریدی روسیه بر ضد انگلیس
«ترزا می»، نخست‌وزیر پیشین انگلیس در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۷ به اقدام‌های مخرب روسیه بر ضد انگلیس در حوزۀ سایبری و انجام جنگ هیبریدی اشاره می‌کند که روسیه مهم‌ترین تهدید پیش روی نظم بین‌المللی است و نقش انگلیس دفاع از نظم جهانی قاعده محور در برابر دولت‌های غیرمسئول است که به دنبال از بین بردن این نظم هستند. بحران اوکراین و منظم شدن کریمه به روسیه، در راهبرد امنیت ملی انگلیس در سال ۲۰۱۵ و مرور راهبردهای دفاعی و امنیتی به عنوان ظهور مجدد تهدیدهای دولت محور مطرح شده و روسیه به عنوان دولتی تهاجمی، ملی‌گرا و خودکامه معرفی می‌شود که به طور فزاینده به مخالف غرب تبدیل شده است. قتل شهروندان روس در انگلیس، مسموم ساختن سرگئی اسکریپال و همچنین یولیا دختر وی با عامل اعصاب در سالیسبوری در ۴ مارس ۲۰۱۸، موجب بروز تنش در روابط دو طرف شده است. در ماه ژانویه سال ۲۰۱۶ نتایج تحقیقات در خصوص قتل لیتویننکو اثبات کرد که مسکو در قتل اسکرپیال نقش داشته است.
در یک دهۀ اخیر، انگلیس رویکرد تهاجمی‌تری در روابط خود با روسیه هم در سخن و هم در عمل در پیش گرفته است، این امر را می‌توان به خوبی در اقدام‌های لندن در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ مشاهده کرد. در سند اخیر سیاست خارجی انگلیس در مارس ۲۰۲۱، چین و روسیه رقبای سیستماتیک لندن در عرصه قدرت نرم تلقی شده‌اند. در این سند آمده است که روسیه نیز در کنار ایران و کرۀ شمالی به دنبال تضعیف محیط امنیتی و نظام بین‌الملل است و روسیه جدی‌ترین تهدید در منطقه به شمار می‌رود. می‌توان گفت روابط دوجانبه در تقابل با یکدیگر قرار دارد و هیچ مبنایی برای همکاری وجود ندارد و به هیچ عنوان نمی‌توان به شراکت مسکو - لندن امیدوار بود. می‌توان انتظار داشت در آینده نیز تنش‌هایی همانند تنش در دریای سیاه یا موضوع خبرنگاران باز هم رخ دهد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :