پشت پردۀ معاملۀ تسلیحاتی آمریکا و عربستان
پشت پردۀ معاملۀ تسلیحاتی آمریکا و عربستان
«رحما ن قهرمان پور»، پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل و غرب آسیا اظهار داشت: «زمانی که جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد یکی از سیاست‌هایی که اتخاذ کرد، توقف فروش سلاح به عربستان در ماه ژانویه سال ۲۰۲۰ بود. با توجه به انتقاداتی که دمکرات‌ها از عربستان به ویژه پس از قتل جمال خاشقچی داشتند اتخاذ این سیاست خیلی دور از انتظار نبود؛ اما اخیراً اعلام شد که وزارت خارجه آمریکا و پنتاگون با فروش ۲۸۰ موشک هوا به هوای میان برد تدافعی و حدود ۵۹۶ لانچر یا پرتاب‌کنندۀ موشک به عربستان موافقت کرده‌اند. این توافق برای فروش تسلیحات بعد از امضای توافقی برای نگهداری بالگردهای عربستان به مبلغ ۵۰۰ میلیون دلار در ماه سپتامبر بود.»
وی افزود: «از طرف دیگر ظاهراً آمریکا در حال ساخت برخی تأسیسات نظامی نیز در غرب عربستان است و در این خصوص آگهی مناقصه نیز منتشر کرده است.» قهرمان پور با بیان اینکه اکنون پرسش این است که چرا دولت بایدن با وجود توقف فروش تسلیحات به عربستان اکنون دست به چنین اقدامی زده است، توضیح داد: «مقامات دولت بایدن چند دلیل برای توجیه این اقدام ذکر کرده‌اند؛ اولین دلیل آن‌ها این بود که تأکید داشتند که این توافق در راستای سیاست بایدن مبنی بر فروش تسلیحات صرفاً دفاعی به عربستان بوده است؛ یعنی در حالی که در دورۀ ترامپ تروریست سلاح‌های تهاجمی نیز فروش می‌رفت بایدن تأکید دارد که به این کشور فقط سلاح‌های دفاعی فروخته شود و این سلاح‌ها علیه شهروندان عربستان به کار گرفته نشود یا باعث تشدید جنگ در یمن از سوی سعودی‌ها نشود.»
پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل و غرب آسیا تأکید کرد: «در تصویر کلان، این معامله یک دلیل عمده دارد و آن اطمینان دادن آمریکا به متحدان خود در منطقه است؛ مبنی بر اینکه در صورت کاهش تعهدات نظامی آمریکا در منطقه، این متحدان بتوانند از خود در برابر تهدیدات دفاع کنند. کما اینکه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای که به مناسبت فروش تسلیحات به عربستان منتشر کرده صراحتاً گفته که هدف از فروش این موشک‌های هوا به هوای میان برد به ریاض این است که عربستان بتواند در برابر حملات حوثی‌ها از خود دفاع کند.» وی افزود: «لذا به نظر می‌رسد اصلی‌ترین هدف آمریکا از این اقدام، اعتمادسازی نزد متحدانش است تا آن‌ها دریابند که بعد از کاهش تعهدات آمریکا در منطقه می‌توانند امنیت خود را تأمین کنند.»
این کارشناس یک دلیل دیگر را نیز برای این اقدام بایدن متصور شد و تأکید کرد: «حدود یک ماه پیش و هم زمان با بن‌بست در مذاکرات هسته‌ای اعلام شد که واشنگتن می‌خواهد دست به برخی اقدامات بزند تا به نوعی به ایران فشار وارد آورده و تهران به میز مذاکرات باز گردد. بحث این بود که آمریکا با چین در مورد کاهش خرید نفت از ایران مذاکره کرده و با توجه به اینکه عربستان، امارات و رژیم صهیونیستی مخالف اصلی بازگشت به برجام هستند، فروش تسلیحات به ریاض در چنین مقطعی می‌تواند به این معنا باشد که آمریکا در حال تقویت قدرت نظامی عربستان است.» به گفتۀ این کارشناس هدف آمریکا این است که به عربستان القا کند که از بابت تأمین امنیت خود زیاد نگران نباشد و به ایران نیز به اصطلاح گوشزد کند که اگر به میز مذاکرات باز نگردد و برجام احیا نشود ممکن است کاخ سفید فروش تسلیحات نظامی به متحدان خود را افزایش دهد.
قهرمان پور افزود: «اکنون مهم است که ببینیم چنین سیاستی ادامه خواهد داشت یا به همین میزان فروش محدود خواهد بود.» وی در ادامه به نقش کنگره اشاره کرد و توضیح داد: «برای فروش این سلاح‌ها به عربستان نیازی به مجوز کنگره نیست اما کنگره می‌تواند جلوی مجوز فروش را بگیرد. تا به امروز نیز خبری مبنی بر اینکه کنگره با این امر مخالفت کرده منتشر نشده است؛ اما اگر کنگره مخالفت کند این قرارداد ۶۵۰ میلیون دلاری که توسط یک شرکت خصوصی دنبال می‌شود نهایی خواهد شد.» قهرمان پور دربارۀ پیامدهای این اقدام هم توضیح داد: «یکی از پیامدهای فروش سلاح به منطقۀ مأرب در یمن باز می‌گردد زیرا این منطقه یک منطقۀ راهبردی و وصل‌کننده شرق و غرب یمن است. در آنجا جنگ شدیدی بین حوثی‌ها و حامیان منصور هادی در جریان است. در چنین شرایطی اگر حوثی‌ها بتوانند مأرب را تصرف کنند به راحتی می‌توانند به شرق یمن بروند.»
وی ادامه داد: «البته هنوز معلوم نیست که فروش این میزان موشک به عربستان آیا می‌تواند به معنای این باشد که آمریکا می‌خواهد ریاض در مأرب دست برتر را داشته باشد. چون بازگشت عربستان به میز مذاکرات صلح یمن و موافقت با این صلح منوط به این است که عربستان مأرب را از دست ندهد.»
قهرمان پور با اشاره به اینکه ریاض به دنبال آن است که در این منطقه و در صحنۀ عملی در مقابل حوثی‌ها دست برتر را پیدا کند و در مقابل، حوثی‌ها نیز تلاش دارند با گرفتن مأرب در میز مذاکره دست برتر را داشته باشند، گفت: «لذا یک فرض نیز این است که این معامله تسلیحاتی می‌تواند به تقویت موضع عربستان در مأرب منجر شود. این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که آمریکا همچنان به سیاست پایان دادن به جنگ یمن متعهد است و در این شرایط ظاهراً آمریکایی‌ها به این صورت مسئله را توجیه می‌کنند که اگر سعودی‌ها در آن منطقه دست برتر را پیدا کنند آمادۀ صلح خواهند بود. ولی معلوم نیست که حقیقتاً این اتفاق خواهد افتاد یا خیر.»
وی در نهایت تأکید کرد که فروش این میزان از تسلیحات به عربستان در شرایط فعلی ممکن است بتواند تا حدودی از لحاظ روحی - روانی بر صحنه جنگ یمن تأثیرگذار باشد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :