اهمیت راهبردی ایران و غرب آسیا برای چین
«مهدی شاپوری»، تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به افزایش توجه چین به غرب آسیا، اهمیت این منطقه را تاکنون برای چین در حوزه‌های اقتصادی دانست و خاطر نشان کرد: «اکنون میزان تجارت و سرمایه‌گذاری چین در جهان، نسبت به آمریکا افزایش داشته و پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سال ۲۰۳۰ این کشور به لحاظ تولید ناخالص داخلی هم از آمریکا پیشی خواهد گرفت.»
وی به رشد چین در حوزه‌های تحقیق و توسعه، تقویت فناوری و سرمایه‌گذاری‌های نظامی پرداخت و گفت: «اکنون چین به شریک بزرگ اقتصادی بسیاری از کشورها تبدیل شده و با توجه به جایگاه مهم غرب آسیا در سیاست خارجی چین، شاهدِ افزایش حضور این کشور در غرب آسیا و شمال آفریقا هستیم. البته با در نظر گرفتن این نکته که این منطقه تاکنون حدود ۵۰ درصد از نفت مورد نیاز چین را تأمین می‌کرده، اهمیت آن بیشتر در زمینۀ امنیت و تضمین تأمین انرژی بوده است.» این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه چین به دلایل محیط زیستی ناچار به کاهش مصرف زغال‌سنگ است که تاکنون مهم‌ترین منبع انرژی‌اش محسوب می‌شده، ادامه داد: «پیش‌بینی‌ها بر این است که تا سال ۲۰۳۰، وابستگی ۵۰ درصدی چین به انرژی غرب آسیا به حدود ۷۰ درصد خواهد رسید و احتمال دارد این کشور در آینده به منابع گازی غرب آسیا نیز بیشتر توجه کند.»
شاپوری با یادآوری گسترش روابط تجاری چین با کشورهای غرب آسیا افزود: «بر اساس برخی برآوردها، حجم تجارت چین با غرب آسیا و شمال آفریقا بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار است. هرچند این رقم ممکن است در مقایسه با تجارت با اروپا یا آمریکا رقم کمی باشد؛ اما در اقتصاد بزرگ چین هر تجارتی اهمیت دارد.» وی با بیان اینکه غرب آسیا برای چین اهمیت ویژه‌ای دارد و انتظار می‌رود با توجه به پروژۀ بزرگ کمربند - جاده، سرمایه‌گذاری‌های چین در این منطقه بسیار افزایش یابد، گفت: «یکی از مواردی که چین در این راستا مورد توجه قرار داده، توافق ۲۵ ساله با ایران بوده که اگر اجرایی شود، ۴۰۰ میلیارد دلار در زیرساخت‌های ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد و نفت قابل توجهی از ایران خواهد خرید.»
عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی سرمایه‌گذاری‌های چین در غرب آسیا را بیشتر در حوزه‌های زیرساختی برشمرد و اضافه کرد: «این منطقه جایگاه مهمی در چشم‌انداز سیاستِ خارجی چین دارد؛ چرا که با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، در بزرگ‌ترین پروژۀ راهبردی چین، پروژۀ کمربند - جاده، منطقه‌ای کانونی در نظر گرفته شده است.» شاپوری با بیان اینکه چین به لحاظ نظامی - امنیتی کمتر وارد تعامل با غرب آسیا شده است، تصریح کرد: «اگر بحث کاهش حضور نظامی آمریکا به طور جدی در این منطقه انجام شود، چین به دلیل مباحث امنیت انرژی، ناچار خواهد شد به لحاظ نظامی - امنیتی بیشتر در این منطقه مداخله کند. از سوی دیگر برای کشورهای غرب آسیا نیز حضور چین اهمیت دارد؛ چرا که چین در مقایسه با آمریکا، این امتیاز را دارد که به نظام‌های سیاسی و داخلی کشورها توجهی ندارد و به دنبال پیگیری مسائلی مانند دموکراسی و حقوق بشر هم نیست. این مسئله برای کشورهای منطقه که نسبت به مداخله آمریکا در مسائل داخلی‌شان ناراضی هستند، امتیاز بزرگی محسوب می‌شود.»
وی ادامه داد: «کشورهای مخالف آمریکا، چین را اهرمی برای موازنه با آمریکا می‌بینند و در طرف مقابل، کشورهای حامی آمریکا نیز، چین را اهرمی برای امتیازگیری بیشتر از آمریکا در موارد اختلافی، در نظر می‌گیرند و به دنبال تنوع به سیاست خارجی‌شان هستند. از لحاظ سرمایه‌گذاری نیز کشورهای منطقه تلاش می‌کنند سرمایه‌های بیشتری از چین که اکنون بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار دنیا است، جذب کنند.» شاپوری ضمن اشاره به رقابت جدی میان پکن و واشنگتن و چشم‌انداز ابرقدرتی چین، گفت: «با توجه به این رقابت‌ها، کشورهای منطقه تلاش می‌کنند رابطه خوبی با چین ایجاد کنند؛ چرا که به هر حال چین سابقۀ استعماری ندارد و برخلاف آمریکا، بزرگ‌ترین تهدید منطقه به شمار نمی‌آید.»
در ادامه، این تحلیلگر مسائل بین‌الملل به تشریح اهمیت نقش و جایگاه ایران برای چین پرداخت و افزود: «چین در دو دهۀ گذشته تبدیل به بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران شده، در حالی که در اوایل دهۀ ۲۰۰۰ جایگاه چندانی در تجارت خارجی ایران نداشت. در شرایطی که کشورهای غربی در قالب تحریم‌ها، فشارهایی را علیه ایران اعمال کرده‌اند، چین همراهی‌هایی با ایران داشته و سعی کرده و خرید نفت را از ایران متوقف نکند.» وی با اشاره به ابعاد توافق ۲۵ ساله میان ایران و چین که باعث ایجاد روابطی گسترده در حوزه‌های مختلف خواهد شد، اظهار داشت: «با توجه به رقابت جهانی چین و آمریکا، کشورهای منتقد آمریکا برای چین اهمیت ویژه‌ای دارند تا بتوانند موازنه‌ای رسمی یا غیررسمی علیه آمریکا ایجاد کنند. علاوه بر آن ایران به لحاظ مسئله امنیت انرژی نیز برای چین اهمیت زیادی دارد؛ راهبرد چین در این زمینه تنوع بخشی به واردات و تأمین نیازها از منابع مختلف است؛ به همین دلیل از همۀ کشورهایی که می‌تواند نفت می‌خرد.»
شاپوری با تأکید بر اینکه استقلال ایران در سیاست خارجی برای چین اهمیت زیادی دارد، گفت: «عدم تغییر سیاست‌های ایران، تحت فشار آمریکا مورد توجه مقامات پکن است و در این راستا به نظر می‌رسد چینی‌ها هم به روابطی پایدار با ایران فکر می‌کنند.» این کارشناس مسائل بین‌الملل در عین حال وجود تحریم‌های بین‌المللی را عاملی برای محدود شدن روابط ایران و چین عنوان کرد و با اشاره به تمایل پکن برای به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته‌ای جهت پی‌ریزی روابط گسترده با تهران، ادامه داد: «نباید فراموش کرد که چین در شورای امنیت و به عنوان قدرت بزرگ دارندۀ سلاح هسته‌ای، با ما همراه نبوده است. ضمن اینکه چین تمایل دارد در روابط ایران و کشورهای منطقه ثباتی ایجاد شود؛ چرا که این کشور با همۀ کشورهای منطقه روابط خوبی شکل داده و خواهان به حداقل رسیدن تنش در منطقه است تا هزینه تعاملش با کشورهای منطقه را کاهش دهد.» وی با تأکید بر اینکه در آینده شاهد حضور گسترده‌تر چین در غرب آسیا خواهیم بود، اضافه کرد: «حضور و نفوذ چین در غرب آسیا مانند دیگر مناطق، رو به گسترش است. چین هر سال سرمایه‌گذاری‌های خود را در این منطقه افزایش داده، با حضور در بسیاری از زیرساخت‌های این منطقه، توافق‌های بلند مدت متعددی با کشورها شکل داده که پیامدهای زیادی به همراه دارد.»
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
نظر شما :