طرح عبدالفتاح السیسی درباره لیبی؛ به نام صلح به کام حفتر

«عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر به تازگی طرحی را در خصوص لیبی ارائه کرده است که مدعی است پیاده سازی و عملیاتی ساختن این طرح به پایان بحران این کشور منتهی می‌شود. این درحالی است که رئیس جمهور مصر خود از حامیان سرسخت «خلیفه حفتر» فرمانده شبه‌نظامیان شرق لیبی است.

عبدالفتاح السیسی در جریان نشست خبری اخیر خود با «خلیفه حفتر» به طرحش در خصوص لیبی اشاره کرد. وی بدون اشاره به نقش کشورش در حمایت از نیروهای حفتر در مقابل نیروهای دولت وفاق ملی لیبی، از راهکار سیاسی به عنوان تنها راه حل پایان بحران لیبی یاد کرد.

در طرح سیاسی قاهره در خصوص لیبی آمده است: «تمام طرف‌های درگیر در این جنگ با خاموش کردن آتش سلاح‌های خود مقررات مربوط به آتش بس را رعایت کنند». در این طرح بر اجرایی شدن مصوبات نشست برلین و پایبندی به اعلامیه قانون اساسی لیبی تأکید شده است. در طرحِ رئیس‌جمهور مصر در خصوص لیبی همچنین تأکید شده است که بحرانِ این کشور می‌بایست به دور از هرگونه مداخلاتِ خارجی حل و فصل شود. طرح ارائه شده از سوی مصر برایِ برقراری آتش بس در لیبی از چند زاویه قابل بررسی است. واقعیت آن است که مصر به همراهِ عربستان سعودی، امارات متحده عربی از خلیفه حفتر، فرمانده شبه نظامیان شرق لیبی حمایت می‌کند و طرح ارائه شده از آن نیز طبیعتاً به نفعِ خلیفه حفتر است. مصر درحالی طرح برقراری آتش بس در لیبی را از هفته گذشته (هفته سوم خرداد ۱۳۹۹) ارائه کرده است که پیشتر دولت وفاق ملی بارها مشابهِ چنین طرحی را ارائه کرده بود.

آخرین نمونه از پیشنهاد طرحِ مشابه از سوی دولت وفاق ملیِ لیبی به ماه رمضانِ گذشته (اردیبشت ماه سال ۱۳۹۹) باز می‌گردد که نیروهای خلیفه حفتر ضمنِ مخالفت با طرح آتش‌بس، حملات خود علیه مواضع دولت وفاق ملی را بیش از پیش تشدید کردند اما علت اینکه مشابهِ همان طرحی که پیشتر دولت وفاق ملی ارائه کرده بود توسط مصر ارائه می‌شود، به تحولات میدانیِ اخیر در لیبی باز می‌گردد. نیروهای دولت وفاق ملی تاکنون دستاوردهای راهبردی فراوانی را محقق ساخته‌اند. آخرین دستاورد راهبردی نیروهای دولتِ وفاق ملی لیبی در شهر سِرت محقق شد؛ جایی که تحت اشغالِ نیروهای حفتر بود و پس از سلسله نبردهایِ گسترده و نفسگیر به کنترلِ نیروهای دولت وفاق ملی درآمد. این تحولاتِ میدانی و تحقق دستاوردهای راهبردیِ میدانی موجب شده است تا متحدان خلیفه حفتر از جمله مصر به منظور ممانعت از تحققِ دستاوردهای بیشتر، طرحِ برقراری آتش بس و خلع سلاح نیروهای دولت وفاق ملی را مطرح کنند.

کما اینکه، ایالات متحده آمریکا و دیگر متحدانِ غربیِ خلیفه حفتر نیز از طرح مصر حمایت به عمل آورده‌اند. علت اصلی این حمایت نیز به دست برتر دولت وفاق ملی در عرصه میدانی باز می‌گردد. در همین ارتباط، وزارت خارجه آمریکا از تلاش‌هایِ مصر برای برقراری آتش‌بس در لیبی استقبال کرد. سفارت آمریکا در لیبی در بیانیه‌ای ضمنِ استقبال از تلاش‌های مصر برای برقرای آتش‌بس در لیبی از همه طرف‌ها خواست که حسن نیت خود را برایِ برقراری آتش‌بس و بازگشت به مذاکرات سیاسی زیر نظرِ سازمان ملل متحد نشان بدهند. این موضع آمریکایی‌ها در حالی است که آن‌ها پیشتر نه تنها هیچ واکنشی در قبال طرح‌های آتش بس دولت وفاقِ ملی لیبی از خود نشان ندادند، بلکه در راستایِ کارشکنی در مسیر این طرح نیز گام برداشتند. فرانسه نیز از جمله دیگر طرف‌هایی است که از طرح آتش بس مصر برای ممانعت از پیشروی‌های نیروهای دولت وفاق ملیِ لیبی حمایت کرده است. در همین راستا، «ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه از طرحِ مصر برای برقراری آتش بس حمایت به عمل آورد.

در این میان اما رژیم صهیونیستی نیز مانند مصر، آمریکا و فرانسه به شدت از تحولات میدانی در لیبی و دست برتر دولتِ وفاق ملی در این تحولات بسیار نگران است. گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های تل‌آویو نشان می‌دهد که پیروزی دولت وفاق ملی در برابر ارتشِ ملی لیبی می‌تواند تهدیدی برای منافعِ تل‌آویو به شمار رود. مرکز مذکور اعلام کرده است: «با وجود آنکه ممکن است درگیری‌ها در لیبی به صورت مستقیم بر رژیم صهیونیستی تأثیرگذار نباشد اما پیشروی‌های دولت وفاق ملی می‌تواند تهدیدی برای تل‌آویو به شمار رود. این پیشروی‌ها می‌تواند کشورهایی که حامی رژیم صهیونیستی در شرق دریای مدیترانه هستند را تضعیف کند.»

افزون بر آنچه که گفته شد، مصر از رهگذرِ طرح خود برای برقراری آتش بس در لیبی به دنبال مقابله با ترکیه نیز هست. کشورهایی نظیر ایالات متحده آمریکا، عربستان و امارات به شدت از نقش آفرینیِ ترکیه در لیبی و حمایت آن از دولتِ وفاق ملی آزرده خاطر شده‌اند. درست به همین دلیل است که مصر با طرحِ خود در واقع تلاش می‌کند تا ضمنِ فرو نشاندن شدت و حدت پیشروی‌های نیروهای دولت وفاق ملی لیبی، ضربه مهکی را نیز به رقیب منطقه‌ای خود یعنی ترکیه وارد سازد. از سوی دیگر، خبرهایی نیز حاکی از آن است که طرح پیشنهادی مصر در واقع توسطِ آمریکا و عربستان طراحی شده و تنها توسط مصر ارائه شده است. هدفِ اصلی آمریکایی‌ها و سعودی‌ها از طراحی طرح مذکور نیز مقابله با اهداف ترکیه در لیبی است. واشنگتن و ریاض بر این باورند که ترکیه در سیاستِ خارجی خود به ویژه در سوریه با آن‌ها همراه نیست و مسیر خود را طی می‌کند و از همین رو، باید در لیبی با آن مقابله شود.

در هر صورت، آنچه که واضح به نظر می‌رسد، این است که طرحِ ارائه شده توسط مصر در خصوص بحران لیبی کاملاً به نفع «خلیفه حفتر»، فرمانده شبه نظامیان شرق این کشور است. اجرایی شدن این طرح موجب خواهد شد تا نیروهایِ وابسته به حفتر فرصتی برای بازسازیِ صفوف درهم شکسته خود به دست آورند. البته مقامات دولت وفاق ملی لیبی نیز این مسأله را به خوبی می‌دانند و از همین رو بعید به نظر می‌رسد که آن‌ها با طرح آتش بسِ مصر موافقت به عمل آورند.

منبع تحلیل: خبرگزاری مهر

توضیح:

«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»