چگونگی بهره‌برداری از گزارش گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل
دکتر مسعود اخوان فرد با بیان اینکه گزارش گزارشگر حقوق بشر سازمان ملل در رابطه با ترورِ سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی با تأخیر بسیار زیاد منتشر شد، خاطرنشان کرد: «متن گزارش مربوط به ترور شهید بزرگوار، سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی، به‌‌رغم وجود ضعف‌ها و نقایصی هم به لحاظ ساختاری و هم محتوایی که قابل بحث و پیگیری توسطِ نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل است، نقاط مثبتی هم دارد.»
وی با تأکید بر اینکه تأخیر زمانی اولین نقطه ضعف این گزارش است، افزود: «اگر چنین برخوردی در قبال کشور دیگری رخ داده بود، مرجع حقوقی و یا قضایی رسیدگی‌کننده به این جنایت روشن می‌شد، اما متأسفانه به علل مختلف، در ارتباط با این موضوع چنین بحثی را شاهد نبودیم؛ اینکه آیا دیوان بین‌المللی دادگستری در این رابطه باید حکم صادر کند یا شورای حقوق بشر سازمان ملل به آن بپردازد، مشخص نیست. همچنین اینکه چه مجازاتی برای این گونه جنایتکاران که با مقام ارشد نظامی کشوری دیگر این‌گونه برخورد کردند قائل هستند، مشخص نیست.» این استاد دانشگاه در رابطه با ابعاد مثبت این گزارش گفت: «این مواضع می‌تواند امکان پیگرد حقوقی و بین‌المللی را به عنوان یک سند قابل ذکر در محاکم و مراجع بین‌المللی فراهم آورد؛ اما طبعاً به علت ضعف‌ها و نقایصی که ذکر شد نیاز به تکمله‌ها و پر کردن خلأها داریم تا با ادله دیگر به دنبال احقاق حقوق ملت شریف ایران و خانواده این شهدای بزرگوار باشیم.»
دکتر اخوان فرد در خصوص اهمیت این گزارش برای پیگیری حقوقی و جبران ترور شهید سلیمانی، تصریح کرد: «برای استفاده از این گزارش به عنوان ابزار مذاکراتی، باید در نظر داشت که اعتماد کردن به کشوری که تاکنون برخوردهای ناجوانمردانه‌ای با ایران در طی بیش از چهل سال گذشته داشته، به هیچ وجه منطقی و معقول نیست؛ اما قطعاً قابلیت‌هایی برای برخورد افشاگرانه دارد.» وی با بیان اینکه نباید در مباحث حقوقی، بین‌المللی به دنبال دریافت پاسخ قطعی و مثبت باشیم، گفت: «انتظار چنین پاسخ‌هایی از این گونه دستگاه‌های بین‌المللی، با سابقه و حاشیه‌ای که داشته و دارند، کمی دور از ذهن است؛ اما حداقل می‌توانیم کارآمدی این سازمان‌هایِ بین‌المللی را محک بزنیم و راستی‌آزمایی انجام دهیم.»
این استاد حقوق بین‌الملل ادامه داد: «در مقابل ادعاهای پرطمطراق و با عناوین بسیار وسیعی که مطرح کردند، می‌توانیم به نظاره بنشینیم که آیا می‌توانند پاسخگوی ادعاهای حقوقی بین‌المللی و برخی اسناد مانند اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون حقوق دیپلماتیک ۱۹۶۹ باشند که صریحاً حمایت و حفاظت از اتباع دارای مصونیت دیپلماتیک را ذکر می‌کند؟ می‌توانیم در این راستا برخورد افشاگرانه و روشنگرانه برای افکار عمومی بین‌المللی داشته باشیم.» دکتر اخوان فرد با بیان اینکه برای پیگرد پرونده ترور جنایت‌کارانه سپهبد سلیمانی و همراهان شهیدشان که از ملت ایران و عراق بودند می‌توان در مراجع داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی طرح دعوا کرد، توضیح داد: «همان‌گونه که مقامات قضایی اعلام کردند، مدعی‌العموم یا دادستان کل کشور این مسئولیت را به دادستان تهران داد و موضوع قابل پیگیری، رصد و صدور حکم است. بر این اساس این پیگرد می‌تواند تبدیل به حکمی از سوی مراجع قضایی ذی‌ربط شود و این پرونده در کشورهایی که طرفِ قرارداد با ایران هستند و احکام صادره را به طور متقابل مورد پذیرش قرار می‌دهند، قابل‌پیگیری است.»
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه از طریق پلیس اینترپل هم می‌توان این موضع را در قبال جنایتکارانی نظیر ترامپ که دستور چنین اقدامی را دادند، پیگیری کرد، افزود: «ما باید از این حادثه درس بگیریم و به سمت و سوی ایجاد یک پیمان دوجانبه یا چند جانبه میان کشورهایی مانند ایران، عراق و سوریه و شاید کشورهایِ جبهه مقاومت برویم. باید هر حادثه تروریستی که توسط این جنایتکاران انجام می‌شود، قابلیت پیگیری قضایی در این کشورها به طور متناسب را داشته باشد.» دکتر اخوان فرد در خصوص پیگیری بین‌المللی این مسئله نیز گفت: «در عرصه بین‌المللی شاهد کشورهایی هستیم که صلاحیت آن‌ها فرامرزی است؛ مانند دادگاه‌های بلژیک که می‌توان در آن کشورها هم موضوع را مطرح و مورد پیگرد قرار داد. در سطح جهانی هم سازمان‌هایِ بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد و بازوهای اجرایی آن مانند دیوان بین‌المللی دادگستری و تشکل‌هایی که منبعث از زیرساخت‌های بین‌المللی است باید مورد توجه قرار گیرند.»
وی ضمن تأکید بر اینکه این اقدام آمریکا نقض و تخلف آشکار از میثاق مدنی - سیاسی ۱۹۶۶ است و قابلیت استناد دارد، اضافه کرد: «این اقدام جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود. از لحاظ مباحث حقوق بشری و کنوانسیون‌هایِ حقوق بشردوستانه هم کنوانسیون‌های متعدد و پروتکل‌های مختلفی قابلیت استناد دارند؛ بنابراین محورِ حقوقی بین‌المللی که می‌توانیم پیگیری کنیم منحصر به یک مورد نیست، بلکه در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی موضوع قابل پیگرد است. البته در این راستا هماهنگی و هم‌افزایی مقامات ذی‌ربط در قوای مجریه و قضاییه برای پیگیری این موضوع نیز ضروری است.»
دکتر اخوان فرد در ادامه ضمن انتقاد از برخورد دوگانه سازمان ملل به عنوان یک نهاد بین‌المللی، گفت: «ای‌کاش حساسیت‌هایی که سازمان ملل در قبال مباحثی نظیر حقوق بشر در برخی کشورها در نظر داشت در مورد حقوقِ بشر سیاه پوستان اتباع آمریکایی که مورد وحشیانه‌ترین برخوردهایِ پلیسی و امنیتی در داخل کشور خود قرار می‌گرفتند هم لحاظ می‌کرد و به عنوان موضوعی حقوق بشری بررسی می‌شد، اما متأسفانه چنین مسئله‌ای را شاهد نیستیم.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح:
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :