حکمرانی و آینده نگری مومنانه از منظر سوره مجادله



گروه‌ها : دفتر آینده پژوهی
دسته کتاب : دفتر آینده پژوهی
آخرین بروزرسانی : ۱۴ شهریور ۱۴۰۱
مرحله تولید : چاپ شده
خرید آنلاین کتاب

کتاب حکمرانی و آینده نگری مومنانه از منظر سوره مجادله، نوشته مهدی احمدیان، محمد مهدی ذوالفقار زاده، (دفتر آینده پژوهی)، و توسط دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی منتشر شد.

دو نگرش تأثیر گذار درباره قرآن رایج است: نگرش پیکره واحد و نگررش کشکولی. اگر نظام مندی قرآن و برخورداری آن از پیکره وحد را پذیرفته باشیم، از روبه رو شدن با پژوهشگران مسلمانی که نگاه کشکولی به قرآن دارند، شگفت زده می شویم. برخی از این افراد از ما می خواهند که انسجام و یکپارچگی قرآن را اثبات کنیم.

در این کتاب با اتکاء به باور به اینکه فرو فرستنده قرآن کریم است، نظام منذی قرآن بدیهی پنداشته شده، یا به بیان منتقد پسند، فرض شده است. در نگاه مولفان، اینکه گفته می شود که قرآن قرآن است، یعنی این ظاهر قرآن که مجموعه ای از حروف و واژگان است نازله ای از یک پدیده عظیم تر است. در واقع اصل قرآن همان پدیده عظیم در نظر گرفته شده است که این نازله متعلق به آن است. پس قرآن مادی و ملموس، وجهی از آن قرآن فرامادی است که جنس برتر دارد و خودش ساختی آن آشکارتر است.

با این باور، یک سوره از سوره های قرآن در کانون توجه این کتاب قرار گرفته است. در ادامه برخی مقدمات ورود به بحث های تحلیلی و اصلی سوره مجادله بیان می شود، و اینکه نظام مندی قرآن با چه ادبیات و پیشینه ای مطرح است، و اینکه چگونه عنوان این کتاب پیرامون سوره مجادله شکل گرفت.

در توضیح اینکه سوره مجادله چه ارتباطی به حکمرانی و آینده اندیشی دارد، به مطالعه سوره دعوت می شود. به عنوان مقدمه می توان گفت که موضوع سوره مجادله، مجادله است، مجادله ای که جنس اجتماعی دارد و هسته اصلی آن کشمکش حکمرانی است. تنها آیه ای که در آن فعل مجادله تصریح شده است، آیه یکم سوره و در جریان مجادله یکی از مسلمانان مدینه با پیامبر است.اما با مطالعه کل سوره مشخص می شود که این مجادله بخشی از یک پازل بزرگتر است و در کشمکش حکمرانی ریشه دارد. از منظر این سوره می توان درباره کشمکش میان طرفداران حکمرانی الهی و غیر الهی و نسخه های رفتار پسندیده و ناپسند آن بحث کرد.

این کتاب دستاورد پژوهشی است که با هدف آشنایی با ساختار سوره مجادله و برداشت رهنمودهای آینده اندیشی از آن و براساس باور به نظام مندی قرآن اجرا شده است.پژوهشی که در آن از آرای مفسران بهره گرفته شده و بازخورگیری از جمعی از پژوهشگران را در دستور کار داشته است.

با وجود دلالت های نگرش ساز درباره ساختار مندی قرآن، مخالف هایی با این پدیده ابراز می شود. برخی پژوهشگران با مطالعه قرآن احساس می کنند که یک بخش با بخش دیگر ارتباط معناداری ندارد. این ادراک سبب می شود که گمان کنند قرآن  مجموعه ای از جزایر پراکنده معرفتی است. آنان در درجه اول ضعف و نقص را به قرآن نسبت می دهند، نه ذهن خودشان. شاید دلیل اصلی آنان این باشد که با فهمی که از زبان عربی دارند، ارتباط مورد انتظار برقرار نشده است، یعنی فهم خودشان از زبان عربی را اصل گرفته اند و قرآن را فرع بر آن. غافل از این که می توان انگشت اتهام را از قرآن برداشت و به روی خود چرخاند. شاید معنا شناسی ما نقص داشته باشد که ارتباط معناداری نیافته ایم. این یک انتخاب مهم است، تنزیه قرآن یا تنزیه اندیشه های خود.

سوره مجادله به این نام معروف است، زیرا آغاز این سوره، به مجادله و شکایت زنی به رسول الله(ص) از همسرش که او را ظهار کرده، اشاره دارد. ظهار به این معناست که مردی به ناروا، همسر خود را به مادرش تشبیه کند که با این کار، زن تا ابد بر مرد حرام می شود. از این رو سوره را ظهار نیز نامیده اند.

درباره ارتباط سوره مجادله با آینده اندیشی باید توجه داشت که آینده اندیشی با حکمرانی ارتباط محکمی دارد. هیچ حکومتی بدون آینده اندیشی حرفه ای نمی تواند ادعای اتخاذ تصمیم های موثر را داشته باشد. هیچ کشمکش و نبردی بدون آینده نگری تداوم نمی یابد، چرا که جامعه محروم از آینده نگری خیلی زود مغلوب خواهد شد. اساسا عالی ترین سطح آینده اندیشی، آینده اندیشی برای نظام های حاکمیتی و فضاهای رقابتی است.

کتاب حکمرانی و آینده نگری مومنانه از منظر سوره مجادله، نوشته مهدی احمدیان، محمد مهدی ذوالفقار زاده، (دفتر آینده پژوهی)، و توسط دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی بچاپ رسید. جهت مطالعه نسخه دیجیتال این کتاب می‌توانید به سایت طاقچه یا کتابراه مراجعه کنید.

ارسال با ایمیل: